COVID-19 ve Mitler: Hilal Öztürk Yazdı

Hilal Öztürk gıda mühendisliği bölümünden mezun olup hali hazırda Endüstri Mühendisliği okumaktadır. Hilal Öztürk, gıda mühendisliği eğitimi boyunca daha çok gıda güvenliği, gıdada bulunan mikroorganizmalar ve fito-kimyasalların insan üzerindeki etkileri üzerine araştırmalar ve okumalar yaptı. Öztürk, yine bu konular başta olmak üzere gıdanın çeşitli alanlarıyla ilgili yazılarıyla sitemizde katkıda bulunmaktadır.

Sağlık Yazarlar

13.05.2020

A⁺

A^-

Bugünler de hasta ve vefat sayılarında azalma olmasına rağmen, doğru bilginin yanında yanlış bilgi ve mitler COVID-19’un kendisi kadar hızlı yayılmaktadır. Örneğin, virüsün sadece yaşça büyük insanlara bulaşmadığını bildiğimiz gibi virüsü öldürmek için çamaşır suyu vs. içmememiz gerektiğini de bilmemiz gerekmektedir. Bu sebeple, çeşitli iddiaları inceledik, bazı gerçekler kontrol ettik ve bulduğumuz şeyler [1,2,3];

Evcil kediniz veya köpeğiniz size COVID-19 bulaştırabilir mi? Hayır. Şu anda evcil hayvanların hastalığı insanlara yayabileceğine dair bir kanıt bulunmamaktadır.
COVID-19 karasineklerle bulaşır mı? Bugüne kadar, ev sinekleri yoluyla bulaşan COVID-19 virüsünün olduğunu gösteren hiçbir kanıt veya bilgi yoktur.
Esrar ve/veya kokain kullanımı yeni korona virüsü iyileştirir mi? Hayır. Sosyal medya botlarının bu temelsiz söylentileri yaydığından şüphelenilmektedir.
COVID-19’u önlemek için portakal yemeli miyiz? Hayır. Her ne kadar özellikle beyaz kan hücrelerinin enfeksiyonlarla savaşması ve bağışıklık sağlığı için önemli bir besin olmasına rağmen, bu vitamini almanın veya C vitamini bakımından yüksek meyve yemenin enfeksiyona karşı koruduğuna dair bir kanıt yoktur.
Ellerinizi güçlü ve sık sık yıkamak muhtemelen enfeksiyona karşı en iyi savunma mıdır?
İnsanlar COVID-19’u yarasalardan mı aldı? Yarasaların çeşitli tipte korona virüs barındırdığı bilinmektedir. Bazı bilim adamları, virüsün insanları enfekte etmeden önce yarasalardan başka bir hayvana atladığını düşünüyor. Nesli tükenmekte olan ve genellikle yasa dışı olarak ticareti yapılan pangolin, pullu bir karıncayiyen, bağlantı olabilir.
Hindistan cevizi yağı yeni korona virüsü öldürebilir mi? Her ne kadar bu yağ üzerinde deneyler yapılsa da kesin bir sonuç daha yoktur. Filipinler’deki bir sağlık görevlisi, hindistancevizi yağının olası bir tedavi olarak “bakıldığını” söyledi.
Antibiyotikler COVID-19’a karşı etkili midir?Hayır. Antibiyotikler, COVID-19 gibi virüsleri değil bakterileri tedavi eder.
Yeni korona virüsü bloke etmek için cildinize susam yağı sürmeli miyiz? Hayır. Başka bir sahte önlem. Susam yağınızı kızartılmış sebzeleriniz için saklayın.
Burun boşluklarını salinle suyla yıkamak yeni korona virüse karşı korur mu? Hayır. Ancak tıkalı bir burnu temizleyebilir ve bu virüsten koruduğuna dair bir kanıt bulunmamıştır.
Zatürreye karşı olan aşılar bizi korur mu? Hayır. Pnömokok aşısı ve Haemophilus influenza tip B (Hib) aşısı gibi pnömoniye karşı aşılar yeni koronavirüse karşı koruma sağlamaz, ve bu virüs yeni ve farklı olduğu için kendi aşısına ihtiyacı vardır.
Termal tarayıcılar yeni koronavirüs ile enfekte olmuş kişileri tespit etmede etkili midir? Termal tarayıcılar, yeni koronavirüs enfeksiyonu nedeniyle ateş gelişen (yani normal vücut sıcaklığından daha yüksek) kişilerin tespit edilmesinde etkilidir. Ancak, enfekte olan ancak henüz ateşten hasta olmayan insanları tespit edemezler. Çünkü enfekte olmuş insanların hastalanıp ateşi gelişmesi 2 ila 10 gün sürer.
Ultraviyole (UV) lambalar ellerinizi veya cildinizin diğer bölgelerini dezenfekte etmek için kullanılmalı mıdır? Hayır, UV radyasyonu ciltte tahrişe neden olabilir ve gözlerinize zarar verebilir.
El kurutma makineleri yeni koronavirüsü öldürmede etkili midir? Hayır. El kurutma makineleri 2019-nCoV’yi öldürmede etkili değildir. Kendinizi yeni koronavirüse karşı korumak için, ellerinizi alkol bazlı bir el ovuşuyla sık sık temizlemeli veya sabun ve su ile yıkamalısınız.
Yeni koronavirüs sivrisinek ısırıkları yoluyla bulaşır mı? Bugüne kadar, yeni koronavirüsün sivrisinekler tarafından bulaşabileceğini gösteren hiçbir bilgi veya kanıt bulunmamaktadır. Yeni koronavirüs, öncelikle enfekte bir kişi öksürdüğünde veya hapşırdığında oluşan damlacıklar veya burundan damlama veya tükürük damlacıkları yoluyla yayılan bir solunum virüsüdür.
Sıcak banyo yapmak yeni koronavirüs hastalığını önler mi? Sıcak banyo yapmak COVID-19’u yakalamanızı engellemediği gibi, eğer fazla sıcak suyla banyo yaparsanız sizi yapabileceği için zararlı olabilir.
Soğuk hava ve kar yeni koronavirüsü öldürür mü? Soğuk havanın yeni koronavirüsü veya diğer hastalıkları öldürebileceğine inanmak için hiçbir neden yoktur.
Çorbanıza veya diğer öğünlere biber eklemek COVID-19’u engeller veya iyileştirir mi? Hayır, yemeğinizdeki acı biberler çok lezzetli olsa da COVID-19’u önleyemez veya iyileştiremez.
Ağartıcıyı veya başka bir dezenfektanı vücudunuza püskürtmek ve sokmak sizi COVID-19’a karşı koruyamaz ve tehlikeli olabilir mi? Hiçbir koşulda vücudunuza ağartıcı veya başka bir dezenfektan püskürtmeyin veya sokmayın. Bu maddeler yutulursa zehirli olabilir ve cildinizde ve gözlerinizde tahrişe ve hasara neden olabilir. Ağartıcı ve dezenfektan sadece yüzeyleri dezenfekte etmek için dikkatle kullanılmalıdır. Klor (çamaşır suyu) ve diğer dezenfektanları çocukların erişemeyeceği yerlerde tutmayı unutmayın.
Metanol, etanol veya çamaşır suyu içmek, COVID-19’u engeller ve iyileştirir mi veya son derece tehlikeli olabilir mi? Metanol, etanol ve ağartıcı zehirlerdir. Onları içmek özürlülüğe ve ölüme yol açabilir. Metanol, etanol ve ağartıcı bazen temizlik ürünlerinde virüsü yüzeylerde öldürmek için kullanılır. Ancak, asla içmemelisiniz. Vücudunuzdaki virüsü öldürmezler ve iç organlarınıza zarar verirler.
5G mobil ağlar COVID-19’u yayıyor mu? Hayır, virüsler radyo dalgaları veya mobil ağlarda dolaşamaz. COVID-19, 5G mobil ağları olmayan birçok ülkede yayılıyor.
Çin’den mektup veya paket almak güvenli mi? Evet güvenlidir. İnsanlar, Çin’den hastalığa yakalanmadan paketler almaya devam etmektedir. Bu sebeple, koronavirüsün objeler üzerinde uzun süre yaşadığına dair kanıt yoktur.
COVID-19 insan yapımı bir virüstür ve bir terör hareketi midir? İnsan yapımı olduğuna dair bir kanıt yoktur. Bu virüs hayvanlar üzerinden kaynaklanmıştır ve hasta edebilirler, fakat, bazen bunlar, hayvanlardan insana yayılabilmektedir.