Türkiye’de Hayvan Sayıları, Kırmızı Et Üretimi Ve Kırmızı Et İşleme Sanayi: Osman İnan Yazdı

TÜRKİYE’DE KIRMIZI ET SEKTÖRÜ 3: TÜRKİYE’DE HAYVAN SAYILARI, KIRMIZI ET ÜRETİMİ VE KIRMIZI ET İŞLEME SANAYİ

Türkiye’de Hayvan Sayılarına bakacak olursak;

Türkiye’de ki büyükbaş ve küçükbaş hayvan varlıkları 2012 ile 2017 yılları arası hesap edildiğinde artış göstermiştir. Kültür, melez ve yerli sığır varlığı toplamda hesaplandığında 2017 yılında 16 milyona yaklaşmıştır. Manda varlığı son dönemlerde manda sütü ve manda yoğurdunun popüler olması sebebiyle de 2017 yılında 161439’a yükselmiştir. Yine koyun varlığı 2012 yılından beri yükselerek devam etmiştir ve 2017 yılında 33677636 ‘ya yükselmiştir (Çizelge 1). 

Çizelge 1. Türkiye’de 2012 – 2017 Yılları arası hayvan Varlığı (Baş)

Türkiye’de kırmızı et üretimine bakacak olursak;

Türkiye’de kırmızı et üretiminde 2010 ile 2017 yılları incelendiğinde dalgalanmalar görülmektedir. 2010 yılında 20061 ton olan keçi eti üretimi 2012 yılında azalarak 17430 ton olmasına karşın 2017 yılana kadar yükselerek devam etmiş ve 37525 ton olarak hesap edilmiştir. Koyun eti miktarı 2010 yılında 135688 ton olarak hesaplanmış bu yıldan sonra hep düşme eğilimi göstermiş ve 2017 yılında 100058 ton olarak hesaplanmıştır. Manda eti üretimi ise çok düşük miktarda kalmıştır. 2010 yılında 3387 ton olan üretim 2017 yılına kadar hep azalmış 2017 yılında ani bir artışla 1339 ton olarak hesaplanmıştır. Sığır eti üretimi 2010 yılında 618583 ton olarak hesap edilmiş, bu tarihten sonra üretimi yükselmiş ancak 2017 yılında küçük bir azalmayla 987481 ton olarak hesaplanmıştır (Çizelge 2. )

Çizelge 2. Türkiye’de 2010 – 2017 Yılları Arasında Kırmızı et Üretimi (Ton)

Sığırcılıkta hayvan başına verimde belirli bir artış olmasına rağmen, ülke nüfus artışı ile kıyaslandığında yetersiz kalmaktadır. Ülkemizde et üretiminin sığır eti ağırlıklı yapıldığı düşünüldüğünde verimimiz AB’ye göre çok düşük seviyelerdedir ve ülke nüfus artışı ile kıyaslandığında yetersiz kalmaktadır¹. 

Türkiye’de kırmızı et üretiminde spesifik etçi sığır ırkları bulunmamakta; et üretimi mecburi kesimlerin yanı sıra süt sığırı yetiştiriciliğinde ihtiyaç fazlası erkek ve dişilerin kesilmesi ile sağlanmaktadır. Sığır besisi konusunda uzmanlaşmış işletme sayısı da oldukça sınırlıdır².

Koyun eti tüketiminin düşüktür. Bunun nedeni; dana etinin diğer et ürünlerine göre tüketiciler tarafından daha çok tercih edilmesi ve et ürünleri satan gerek yerel marketler ve gerekse zincir marketlerde dana etinin daha yoğun olarak satılmasıdır. Genellikle tüketiciler dana etinin koyun etine göre kokusuz ve yağsız olması nedeniyle de dana etini tercih ettiklerini belirtmişlerdir³.

Kırmızı Et İşleme Sanayii

Türkiye’de kırmızı et işleme sanayiinde üretilen ürünlerin tüketiciye ulaştırılmasında birçok kurum ve kuruluş görev almaktadır. Başlıcaları:^4,5

• Belediye mezbaha ve kombinaları
• Et ve Balık Ürünleri A.Ş.’ne (EBK) ait kombinalar/Et ve Süt Kurumuna ait kombinalar
• Özel sektöre ait mezbaha ve kombinalar
• Et mamulleri üreten özel sektör tesisleridir.

Türkiye’de hayvan satış yerleri, 24.12.2011 tarihli ve 28152 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Hayvan Satış Yerlerinin Ruhsatlandırılma ve Denetleme Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik” çerçevesinde ruhsatlandırılmaktadır. Bu kapsamda Türkiye’de toplam 114 Ruhsatlı Hayvan Pazarı ve 15 Hayvan Borsası olmak üzere toplam 129 ruhsatlı hayvan satış yeri bulunmaktadır⁶.

Besiye alınan hayvanlar, kesim için uygun ağırlığa ulaştıklarında kırmızı et üretiminin ikinci aşaması olan kesime gönderilmektedir. Türkiye’de 210’u özel sektöre ve 425’i kamuya ait olmak üzere toplam 635 adet kesimhane bulunmaktadır⁷. Kesim işlemi sonrası işlenecek olan kırmızı etler işleme tesislerine gönderilmektedir. 2013 yılında et işleyen ve depolayan 238 işletme, et ve kümes hayvanları etlerinden üretilen ürünleri imal eden 239 işletme bulunmaktadır^8,9. İşlenmeyecek olan etler ise kasaplar, zincir mağazalar, toptancılar gibi satış noktalarına veya ihracata gönderilmektedir.

Osman İnan

osmaninan1985@gmail.com

23.05.2019

1 İhan G M (2011). Tekirdağ İlinde Kırmızı Et Tüketim Alışkanlıklarının Analizi. Yüksek Lisans Tezi. Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Anabilim dalı. Tekirdağ.

2 Topçu Y, Kızıloğlu S (2002). Erzurum İli Sığır Besiciliği İşletmelerinde input Tespiti ve Et Maliyeti Üzerine Bir Araştırma. Türkiye V. Tarım Ekonomisi Kongresi. Sayfa: 178-187. 18-20 Eylül. Erzurum.

3 Demirkol C (2007). Türkiye’de Kırmızı Et Sektörünün Sanayici ve Tüketici Düzeyinde Analizi. Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı. Doktora Tezi.

4 Güneş E, Albayrak M, Gülçubuk B (2002). Türkiye’de gıda sanayi. TEKGIDA-İŞ Sendikası. Semih Ofset. Ankara.

5 Demirkol C (2007). Türkiye’de Kırmızı Et Sektörünün Sanayici ve Tüketici Düzeyinde Analizi. Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı. Doktora Tezi.

6 Hayvancılık verileri. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü, 2017.

7 2013 Kırmızı et sektör analizi. Türkiye Kırmızı Et Üreticileri Merkez Birliği TAIEX-IPARD Toplantısı, Ocak.

8 TGDF. Türk gıda ve içecek sektörü 2014 envanteri Gıda Hattı Dergisi Ankara.

9 TGDF. Türk gıda ve içecek sektörü 2015 envanteri Gıda Hattı Dergisi Ankara.