Koronavirüs ve Beslenme: Hilal Öztürk Yazdı

Hilal Öztürk gıda mühendisliği bölümünden mezun olup hali hazırda Endüstri Mühendisliği okumaktadır. Hilal Öztürk, gıda mühendisliği eğitimi boyunca daha çok gıda güvenliği, gıdada bulunan mikroorganizmalar ve fito-kimyasalların insan üzerindeki etkileri üzerine araştırmalar ve okumalar yaptı. Öztürk, yine bu konular başta olmak üzere gıdanın çeşitli alanlarıyla ilgili yazılarıyla sitemizde katkıda bulunmaktadır.

Gıda Sağlık Yazarlar

08.04.2020

A⁺

A^-

Bugünlerde ülkemizde dahil olmak üzere dünyada yayılmış olan bir virüsten bahsedeceğiz. Ülkemizde ise bu virüsün varlığı 11 Mart 2020 tarihinden itibaren resmi olarak onaylanmıştır.

Koronavirüsler insanları ve çok çeşitli hayvan türlerini enfekte edebilen RNA virüsleridir. İnsanlarda soğuk algınlığından zatürreye kadar değişen çok çeşitli solunum yolu enfeksiyonlarına neden olurlar. Her yıl sonbahar ve kış aylarında koronavirüsler, -35 oranında boğaz ağrısı, kuru öksürük, burun akıntısı, halsizlik ve yorgunluk ile seyreden soğuk algınlığına yol açarlar. enkübasyon süresi 3-5 gün olup, bu tür koronavirüs enfeksiyonlarında hastalık 4-6 gün içerisinde kendi kendini sınırlar ve hastalar hızla iyileşirler. Olguların çok az bir kısmında ve özellikle risk grubunda ise pnömoni (zatürre) gelişebilir. 2002 yılından itibaren görülmeye başlayan yeni koronavirüs türleri ise soğuk algınlığından farklı, adeta grip benzeri daha ağır seyirli solunum yolu enfeksiyonu ile kendini göstermeye başlamıştır [1].

SARS-CoV (Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus), (Ağır Akut Solunum Yetmezliği Sendromu) koronavirüs enfeksiyonudur.
MERS-CoV (Middle East Respiratory Syndrome Coronavirus) enfeksiyonudur.
2019-nCoV olarak adlandırılan bu virüs, 31 Aralık 2019 tarihinde Çin’de Hubei eyaletine bağlı 11 milyon nüfuslu Wuhan şehrinden bildirilen olgunun da bugüne kadar hiç görülmemiş yeni bir koronavirüs ile enfekte olduğu saptanmıştır ve bu yeni virüs, dünyayı da etkisi altına almıştır [1].

Korana (COVID-19) virüsü nedir?

Solunum yolu ile bulaşan bir virüstür. Normalde hastalığı alan bir kişi, hasta olduğunun farkına varmadan ve belirtiler ortaya çıkmadan virüsü yaymaya başlayabilir. Burada, “inkübasyon dönemi” dediğimiz bir “kuluçka” dönemi bulunmaktadır. Ancak yeni koronavirüs için bu, tam olarak ortaya çıkarılmaya çalışılıyor. Şimdilik kuluçka süresinin 2-14 gün olduğu düşünülüyor.

Burun akıntısı, halsizlik, vücut ağrısı da belirtiler arasında yer almakta ve yeni koronavirüs (COVID19) sorununun giderek büyüdüğü son günlerde bu virüsün solunum sisteminin yanı sıra göz tutulumu yapabileceğini ve hatta ilk bulguların gözde olabileceği de unutulmamalı. Ayrıca yapılan son açıklamalarla birlikte koku ve tat duyusu kaybının koronavirüs belirtisi olarak yer alabildiği açıklandı [2].

Kimler koronavirüsüne yakalanabilir sorusunun cevabı ise herkes olacaktır, kimse bu virüse karşı bağışıklık sahibi değildir. Ancak, çocuklarda ve yaşlılarda, bağışıklık sistemi zayıf olanlar, kanser hastaları, akciğer hastalığı olan kişiler, diyabet (şeker hastalığı) olanlar, hipertansiyon hastaları, bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaç kullananlar, kronik sağlık sorunu bulunanlarda görülme oranı daha yüksektir [3]. Bu sebeple, hastalık belirtisi göstermesek veya hastalığı ağır geçirmesek bile, yanımızdaki insanlara bulaştırmamak için kendimize dikkat etmeliyiz. Peki, bu virüsten korunmak için nasıl önlemler alabiliriz?

Öksürme veya hapşırma sırasında ağız ve burun mutlaka mendille kapatılmalıdır. Mendiller bir kere kullanılmalıdır eğer mendil yoksa, dirseğin iç kısmını kullanmalılar.
Fiziksel yakın temastan kaçınılmalı, mesafe korunmalı arada 1 metre mesafe bırakılmalıdır. Tokalaşma ve sarılmadan mutlaka kaçınılmalıdır.
Kirli ellerle ağız, burun ve gözlere, yüze dokunmamaktır. Eller en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalıdır. Eğer sabunla yıkama olanağı yoksa, mutlaka alkol içerikli el antiseptiği kullanılmalıdır.
İş yerleri başta olmak üzere kapalı alanlar sık sık havalandırılmalıdır. Kalabalık ve kapalı alanlarda bulunmamak hastalıktan korunmak için alınacak önlemlerdendir.
Bağışıklık sistemini güçlendirmek için dengeli ve sağlıklı beslenilmelidir. Gıdalar tüketilmeden önce iyice yıkanmalıdır.
Kapı kollarına dokunulmamalı ve kapı kolları iyi dezenfekte edilmelidir.

COVID-19, dünyadaki aileler için yaşamı zor duruma getirmiştir. Okulların tatil edilmesiyle birlikte, bazı iş yerleri de çalışmayı durdurmuş ve herkes evlerine kapanmış durumdadır. İşlerin daha kötüye gitmesi durumunda, insanlar panik halinde gıda satın almaya ve bu da tedarik sistemlerinde aksamalara sebebiyet verebilecektir. Bu gibi durumda, bazı gıdaların bulunması zorlaşacaktır ve şu anda, ekonominin kötüye gitmesi de birçok insan için, işsizlik ve gelir kaybı gıda alışverişini ek bir finansal zorluk haline getirmektedir. Ayrıca, virüsten korunabilmek için bağışıklık sistemimizi de güçlendirmemiz gerektirdiği için sağlıklı ve dengeli beslenmenin de önemi vurgulanmaktadır. Bu sebeple, sağlıklı beslenme alışkanlıkları oluştururken, büyümelerini ve gelişmelerini destekleyecek çeşitli, besleyici bir diyet beslemenize yardımcı olacak beş yol [4];

Meyve ve sebze alımını sürdürmelisiniz

2. Taze ürün mevcut olmadığında sağlıklı kurutulmuş veya konserve alternatifleri değiştirmelisiniz.

3. Sağlık atıştırmalıklarınız için stok oluşturmalısınız.

4. Yüksek derecede işlenmiş gıdaların tüketimini sınırlamalısınız.

5. Yemek pişirmeyi ve yemeyi aile rutininizin eğlenceli ve anlamlı bir parçası haline getirmelisiniz.

Tabi bunların yanı sıra, EFSA (European Food Safety Authority) tarafından açıklanan bilgiye göre, koronavirüs için, gıdalar muhtemel bir kaynak veya virüsü taşıma yolu olduğuna dair bir kanıt bulunmamaktadır [5]. Ancak, ne olursa olsun gıda kaynaklı hastalıklardan korunmak için, genel gıda hijyen kurallarına uymak her zaman önemlidir. Peki nedir bu genel gıda hijyen kuralları [4]?

Gereksiz gıda ambalajlarını çıkartın ve kapaklı çöp kutusuna atın. Kutuları ise, ambalaj açılmadan dezenfektanla silinebilir.
Eller sabun ve suyla en az 20 saniye yıkanmalıdır, herhangi bir gıdaya dokunmadan ve hazırlamaya başlamadan önce.
Pişmemiş et, balık ve sebzeler için kullandığınız tahta, bıçak ve benzeri ekipmanları ayırın, aynı ekipmanları farklı ürün grubu için kullanmayın.
Yiyecekleri önerilen sıcaklıklarda pişirin.
Mümkünse, bozulabilir ürünleri buzdolabında veya dondurulmuş halde saklayın ve ürünün son kullanma tarihlerine dikkat edin.
Zararlıları çekebilecek çöp birikmesini önleyerek, gıda atıkları ve ambalajlarını uygun ve sıhhi bir şekilde geri dönüştürmeyi veya atmayı hedefleyin.
Yemekten önce ellerinizi sabun ve suyla en az 20 saniye yıkayın ve çocuklarınızın da aynı şeyi yaptığından emin olun.
Daima temiz mutfak eşyaları ve tabaklar kullanın.

Sonuç olarak, bugünleri sağlıklı bir şekilde atlatabilmemiz için, kendimizi ve çevremizdeki insanları korumamız gerektiğini unutmamalıyız. Bu sebeple, sağlığımıza ve virüsten korunmak için aldığımız önlemlere dikkat etmeliyiz.

Kaynaklar