Ziraat Bankasının adı neden Ziraat?

Bugün, Ziraat Bankası derken aklımıza aslında “Ziraat” kelimesinin ilk anlamı gelmemektedir. Ziraat Bankası günümüzde diğer tüm bankaların gördüğü işleve dönüşmüş ve aslında aslı görevinden uzaklaşmış diyebiliriz. Ziraat Bankasi ınternet sitesinde de belirttiği gibi, Osmanlı Devleti tarafından 19. yüzyılın başlarında kurulmuş ve aslı görevi büyük çoğunu çiftçilikle uğraşan Osmanlı Halkının ülke içinde büyük faaliyet gösteren yabancı bankalardan kurtararak ülkenin tarım ve hayvancılığına destek vermesidir. Yabancı bankalar dışında ki tek büyük alternatif (ve aslında en büyük borç para verme otoritesi) zamanın tefeci ve bankörleriydi. Ancak ne yazık ki bunlar yüksek faiz vererek para ihtiyacı duyan kişileri neredeyse esir alıyordu ve sonu gelmez borç batağına sürüklüyordu.

Faizlerin çok yüksek olması sonucu çiftçilerin mağduriyeti daha da duyulur hale geldi. İşte bu yüzden Midhat Paşa valisi olduğu Niş’te ilk defa Memleket Sandığı adı altında bir sistem geliştirdi. 1867 yılında “Memleket Sandıkları Nizamnamesi” yürürlüğe girerek bu sistem devletin her tarafına yayılmıştır. Sandıkla ilgili işler o koyun ahalisi olan 2’si Müslüman, 2’si Hristiyan 4 kişilik sandık eminlerince yönetilmekteydi. Günlük işlemlerin yazıldığı yevmiye defteri, tüm hesapların kayıtlı olduğu defter-i kebir ve eldeki nakit paralar bu ahşap kasalarda saklanırdı. Daha sonraları güvenlik nedeniyle bu sandıkların yerine yöredeki ustalar tarafından demirden yapılan ilkel kasalar kullanılmaya başlanıldı.

Bu sandıklardan edilen karın üçte ikisi ile o yörenin okul, yol, köprü gibi ortak kullanıma açık temel gereksinimlerinin yapım ve onarımında kullanılmıştır. Bu yönüyle bu sandıklar günümüz İller Bankası’nın fonksiyoununuda yerine getirmekteydi. Zamanla bu sistemin büyüyen sorunlara çare bulamaması ve yozlaşması sonucu Memleket Sandığı sistemi yerini daha merkezi bir sistem olan Menafi Sandıkları sistemi kurulmuştur. Bu sisteminde zamanla geliştirilmesi ihtiyacı duyulmuş ve İkinci Abdülhamid döneminde 15 ağustos 1888’de Ziraat Bankası kurulmaktadır.

Ziraat Bankasının resmi kuruluşuna kadar olan yukardaki kısım sadece bir genel kültür bilgisi olarak verilmemiştir. Yukarıdan da anlaşılacağı üzere bu banka hem çiftçilerin ihtiyaçlarını karşılayabilmek için hem de yörenin gerekli toplumsal ihtiyaçları karşılanmak için kurulmuş bir sistemdir. Günümüzdeki Ziraat Bankasının anladığı Garanti Bank, Yapı Kredi Bank ve diğer kar amaçlı ve özel bankalar amacıyla kurulmamıştır.

Yine Ziraat Bankasının kendi internet sitesinde de itiraf ettiği gibi Birinci Dünya Savaşı süresince kötüleşen ekonomiye cevap verebilmesi için bankanın asıl amacı açık olarak belirtilmiştir. 23 Mart 1916’da Ziraat Bankası için yeni bir yasa çıkarılır. Yasanın 1. maddesinde “Ziraat Bankası çiftçilere kolaylık sağlamak ve tarımın gelişmesine yardımcı olmak için kurulmuştur” denilmektedir. Ziraat Bankası bu amaçla tahvil çıkartabilecek, tarım işletmelerine ortak olabilecek, tohumluk, hayvan, tarım aletleri ve benzeri malzemeleri temin edip peşin ya da kredili olarak çiftçilere verebilecek, gereğinde satın aldığı toprakları çiftçilere dağıtabilecektir.

Ziraat Bankasının aslı görevi Türkiye Cumhuruyetinin kurulmasıyla da devam etmiş ve savaşla harap olan ülke topraklarına krediler vererek ülkenin genişlemesine yardımcı olmuştur.

Çiftçiler için gererklı olan her türlü alanı desteklemiş ve Türkiye tarım ve hayvancılığına ciddi katkıları olmuştur. Örnek olarak Türk Amerikan ortakligi olan traktörü üretmiş, kimyevi gübre kullanılmasını teşvik, tohum katkıları ve daha birçok alanda çiftçinin yanında olmuştur.

Aslında Ziraat Bankasi’nin asli hedefinin tarım olduğunu anlayabilmek için bu tarihçeyi vermeye gerek var mı? Çünkü ismine de bakılırsa “Ziraat” ekmek veya tarım anlamında ki bir Arapça kelimesi olduğu anlaşılacaktır. Nitekim amblemine de bakılırsa TC ve ZB harflerinin bir başağı sembolize ettiği aşikardır.

Bankanın şimdilerde böyle bir görevi yerine getirip getirmediğini araştırmadan kararı siz okuyucularımıza bırakıyoruz, sizce Ziraat Bankası günümüzde tarım, hayvancılık ve toplumsal sorunlarla ilgili bir misyon mu güdüyor yoksa diğer tüm ozel bankalar gibi sadece kar mantığı düşünüp insanları yüksek faizlerle tefecilik mi yapıyor? Karar sizin.