Yeni Türkiye Dergisi Tarım Politikaları Özel Sayısı ve Düşündürdükleri: Osman İnan Yazdı
Yeni Türkiye Dergisi Tarım Politikaları Özel Sayısı ve Düşündürdükleri
Değerli devlet adamı Hasan Celal Güzel’in kurucusu olduğu Yeni Türkiye Dergisi çok başarılı bir proje ile tarım politikaları alanında çalışmalar yapan önemli devlet adamları, akademisyen, araştırma kuruluşlarında çalışan mühendisler, tarım konusunda yazan gazeteciler ve iş insanlarının makalelerinden bir yayın derlemiş. Başarılı, fikrine başvurulan insanlar çalışmada yer alıyor… Ülkemiz açısından böyle değerli insanlara sahip olmak sevindirici… Böyle çalışmaların umarım sayıları artar, tarım konusu böylelikle gündemde tutulur. Bu tarz çalışmalardan yola çıkarak ilaveten Çiftçi Sendikaları, Ziraat Odaları, Meslek Odaları, Kooperatifler ve birlikler, kırsal kalkınma, gıda ve tüketici için çalışan vakıfların da temsilcilerinin görüşleri olan daha kapsamlı bir çalışmayı daha sonraki dönemlerde görmek isterim. Bu çalışmayı da elbette çok beğendim. Daha çok tüketici, üretici, akademi ve devletin beraber görüşlerine yer verildiği bir çalışmayı da en yakın zamanda ülkemizin çok değerli yayıncıları yaparlar.
Tarım politikaları tamamlanmamış devam eden bir süreçtir ve hep böyle olacaktır. Yeni, güncel çalışmalar ve bunların okunması çok değerlidir. 73 adet makale hepsi birbirinden değerli çalışmalar Sn. Başkan Recep Tayyip Erdoğan tarafından hazırlanmış tarımın önemine dair bir yazıyla başlıyor. Sn. Bakan Recep Pakdemirli T.C. Tarım Bakanlığının yaptığı ve yapacağı çalışmalar hakkında bilgi vermiş. Önceki dönem bakanlarımız Sn. Cevdet Yılmaz, Sn. Mehdi Eker, Sn. Kürşat Tüzmen ve Tarım ve Orman Komisyonu eski başkanı Sn. Yunus Kılıç’ın makaleleriyle başlanmış. Bazıları benimde akademiden hocam olan ya da çalışma hayatında karşılaştığım çok değerli kişilerin makaleleri var. Dergideki bilgiler, istatistikler, tarımın dönüşebileceği süreçle ilgili tahminler çok değerli, tarım politikalarıyla ilgili faydalı bilgiler edinmek istiyorsanız çalışmayı temin etmenizi ve zaman ayırıp satır satır okumanızı tavsiye ederim.
Çalışmada tarım politikaları konusunda neler yapılabileceği öneriler çoğu yazar tarafından sıralanmış. Dergi 2 ciltlik yayınlanmış; 1. Ciltte, Dünyada tarımın geleceği, tarımda örgütler ve dünya ticareti, tarımın gelişimi ve sektöre katkısı, tohumculuk sektörü, kırsal kalkınma, kooperatifçilik, coğrafi işaretler, ekolojik tarım konuları incelenmiş. 2. Ciltte; iklim değişikliği, tarımsal sulamada suyun etkili kullanımı, tarımda enerjinin etkili kullanımı, tarımda teknolojinin kullanımı ve AR-GE çalışmaları, sürdürülebilir tarım ve gıda güvenliği, tarım-mimari ilişkisi, kır sosyolojisi ve tarım tarihi gibi konular incelenmiştir. Bu çok değerli makalelerin sahiplerini ismen yazmak isterdim ama elimden gelen kitaba ilgi oluşturmak ve yazıların dergiden okunmasını sağlayabilmek olacaktır.
Yaklaşık 1000 sayfayı bulan bu 2 ciltlik, 100’ yakın yazar tarafından yazılmış 73 makaleli yayını vakit ayırabildiğim ölçüde anlayarak okumaya çalıştım. Umarım karar vericiler de temin ederler ve okurlar. Bunun yanında, ilerde karar verici pozisyonda olacak günümüz öğrencilerinin de okumalarını isterim. Bu tarz sektörün pek çok kolundan geniş katılımlı ve tarım konusuyla ilişkili alanlardan katılımcıları kabul eden çalışmalar tarım politikalarının gelişmesine katkı sağlayacaktır. Sn Nevzat Birişik ‘Tarımsal Öncelik ve Stratejilerin Belirlenmesi’ bölümünde çok güzel ifade etmişler; ‘herkesi kapsayan çözüm süreçleri başarıyı getirecektir. İnsanlar ancak çözüm süreci içerisinde kendilerinin de sözlerinin olduğunu bilirlerse çözümü benimseyeceklerdir.’ Bunun içindir ki tarım politikalarının etkinliği asıl olan üreticinin de fikrinin alınması, akademi, araştırma enstitüleri ve devletin atacağı adımlar ve tüketicinin bilinçli olması kalıcı çözümler getirecektir.
Kısaca yayından aklımda kalanlar;
Tarım sektörünün sorunları olduğunu biliyoruz, hiç bitmeyeceğini de biliyoruz, hayat dinamik bir süreç, sorunları azaltmaya en etkili çözümler bulmaya çalışıyoruz.
Dünya’da gelişmiş ülkelerin konusu gıda güvenliği (sağlık, israf), gelişmemiş ülkelerin konusu gıda güvencesi (açlık), gelişmekte olan ülkelerin konusu dünya tarım ticaretine uyum sağlamak ve bunun yanında gıda güvenliği ve gıda güvencesini birlikte yaşıyorlar.
Dünyada ve Türkiye’de tarım kimyasalları, tohum, çiftlik ekipmanları ve gübrede tekelleşmeler var. Bunun getirdiği zararlar ortadan kaldırılmalıdır. Sürdürülebilir aile işletmeciliğinin geliştirilmesi sağlanmalıdır.
Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) anlaşmaları var. Daha öncesinde de dünya tarımsal ticaretine yön veren anlaşmalar vardı. Bunlarda Türkiye olarak imzamız, yükümlülüklerimiz var… Avrupa Birliği (AB) ile olan anlaşmalarımız var. Ankara antlaşmasından kalan gümrük anlaşmamız var… Bazı ülkelerle yaptığımız Serbest Ticaret Antlaşmaları (STA)’lar var… Tüm bunlardan çıkan sonuç bu antlaşmaları bir şey şekilde uymamız gerektiği, lehimize olacak şekilde içerde önlemler almamız gerektiğidir.
Ticarette teknik engeller (TBT), Sağlık ve Bitki Sağlığı (SPS), tarife dışı engeller ve gıda güvenilirliği vurgusu gelişmiş ülkeler için diğer ülkelere karşı bir sorumluluk oluşturacaktır. Diğer ülkelerinde buna karşı çözüm üretmeleri gerekir. Organik tarım, iyi tarım ya da ekolojik tarım bu noktada desteklenmesi gereken en iyi çözümdür.
Bir diğer konuda, uluslararası ticaret antlaşmalarında desteklemelerin sınırlandırılması, azaltılması ve yapılandırılması konusundadır. Bu noktada geride olduğumuz vurgusu yapılmış bilenenin aksine dünyada korumacılık yönünden ilk 5 ülkeden birisi olduğumuz söylenmiş. Bu korumacı anlayışın uluslararası tarımsal antlaşmalara göre sınırlandırılması gerektiği ifade edilmektedir. İlerde bunları da azaltırsak nasıl olacak; Yapısal çözümler üretmemiz gerekiyor.
Türkiye olarak dünyada tarım konusunda 7 ile 10 ülke arasındayız geride değiliz, çok önemli bir potansiyele sahibiz. Avrupa’da tarımsal üretimde birinciyiz, tarımsal üretimin kendi getirisinin yanında sağladığı katma değer çok yüksek bu bilinçle tarım desteklenmelidir. Tarımda bu kadar önemli bir ülke olmamıza rağmen uluslararası tarım kuruluşlarında kendimizi ve düşündüklerimizi savunabilecek bir lobiye sahip değiliz. Bunun üzerine çalışılmalıdır.
Üretim maliyetleri düşürülmeli, pazarlama olanakları geliştirilmeli, kooperatifler etkinleştirilmeli, tarımsal yayım üzerinde çalışılmalı, ziraat eğitiminin kalitesi arttırılmalı, sürdürülebilir aile işletmeciliğine geçilmeli, verim artışı sağlanmalı, tarımda teknoloji kullanımı arttırılmalı, genç girişimcilere öncelik sağlanmalıdır vb. tarım politikalarında yapılması gerekenler listesi; çoğu kişi tarafından sayıldığı gibi birkaç küçük anlaşmazlık olabilir pek farklılık yok. Strateji iyi belirlenmeli, öncelikler sıralanmalı ve etkili politikalar üretilmelidir. Mesela etkinsiz para dağıtılmamalı, destekleme yapılmalıdır. Yapısal politikalar yapılmalı vurgusu neredeyse bütün çalışmalarda yapılmıştır.
Gelecekte daha çok konuşulacak birkaç konu;
Gelecekte tarım açısından konuşulacak birkaç konuyu sıraladım. Burada teknoloji ağırlıklı bir tarım modeli ön görülüyor. Yaşlı nüfusumuzun bu modele nasıl uyum sağlayacağı ile ilgili sorular olacaktır. Bu konuda gençlerin tarımsal üretime yönlendirilmesi bu konuda desteklemeler ve politikalar önemlidir.
Su yönetimi; suyun %75’i tarımsal sulamada kullanılıyor. Damla sulama %13, yağmurlama sulama %17, yüzey sulama %70. Bunun ancak %37’si etkilidir. ÇOK ÇOK AZ.
Enerji kullanımı; Gıda üretiminde enerji kullanımı şu an toplam enerjinin %30’u gelecekte bu oran 2 katı olacak. ENERJİ TASARRUFLU ÇÖZÜMLER BULUNMALI.
Doğa ve çevre yönetimi; tarım alanları azalmaktadır. Buna karşı nasıl çözüm bulunacak. SÜRDÜRÜLEBİLİR OLUNMALI.
Topraksız Tarım; iklim değişimi, doğal koşullara bağlılığı azalma çabaları, tarım alanlarının azalması topraksız ya da toprak yerine geçen ortamlarda üretim çabalarını arttırıyor. DESTEK ŞART.
Akıllı Tarım; tarımda yapay zeka kullanımı, karar verme modelleri geliştirilmesi, İHA’ların kullanımı, bitkisel (erken uyarı, büyüme düzenleyiciler, hasat zamanı kontrolü vb.) ve hayvansal (sağım, besleme, sürü yönetimi vb.) üretimi kolaylaştıracak teknolojilerin tarıma entegrasyonu. GELECEK AKILLI TARIMDA.
Tüketici kooperatifleri; tüketicinin bilinci üretimi şekillendirecektir, dönüşümü en çok katkı sunacak olan bilinçli ne istediğini bilen tüketicidir. BİLİNÇLİ TÜKETİCİ FARKI.
…
Son dönemde en çok sevdiğim söz ‘Tarım siyaset üstüdür, herkesi ilgilendiren bir meseledir.’ oldu. Umarım bu doğrultuda gidilir. Tarım politikaları, menfaat çatışmalarıyla kısır döngülere sokulmaz. Son dönemlerde pek çok bilim dalından ortak yapılan çalışmaların sayıları arttı. Tarım politikalarının ekonomik, sosyal, tarım bilimini ilgilendiren, kültürel, yasal konuları da kapsadığı gerçeği anlaşıldı. Tarım Şuraları yapılıyor. Bakanlık son dönemlerde çok sayıda konferans yaptı. Yurtdışına çok sayıda öğrenci akademik çalışmalar için gönderiliyor. Umarım farklı kollardan çok sayıda insanın bir araya geldiği, etkileşim içeren çok daha fazla sayıda fuar, konferans, şura vb. çalışma olur. Sosyal medyada etkileşimin olduğu en önemli yerlerden biridir. Takip edebildiğim kadarıyla işini daha iyi yapmak isteyen çok sayıda insan yetişiyor, bu insanların çabalarının devam etmesini dilerim. Umarım insanların birbirlerinden görmeleriyle, bu etkileşimlerle bilgi bilgiyi doğurur, tarımda daha çok inovatif çalışmalar yapılır.
Zir. Yük. Müh. Osman İNAN
20.09.2020