Virüs ve Gıda İlişkisi: Emine Bozkurt Yazdı
Virüslerin gıda ile ilişkileri korona gıda ile bulaşır mı?
Virüsler son yıllarda dünya çapında önemli salgın ve hastalıklara neden olmaktadır. Özellikle son aylarda dünya gündeminde olan Yeni Nesil Koronavirüs (Covid-19) ciddi tehlike barındırmakta. İnsanlar yedikleri içtikleri ürünlerde endişe etmeyebaşladı. “Koronavirüs’ün (Covid-19) gıda yoluyla bulaşıp bulaşmayacağı ise merak ediliyor. Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi; “Şu anda gıdanın virüsün muhtemel bir kaynağı veya bulaşma yolu olduğuna dair bir kanıt yok. Bu yüzden virüs ile gıda ilişkisi an itibariyle endişe yaratmamalı” diyor. [1]
Dünya nüfusunun artmasıyla birlikte gıda maddelerine olan ihtiyaçlar nedeniyle kaliteli, dengeli ve sağlıklı gıdaların tüketimi gün geçtikçe sorun olmaya başladı. Gıdaların mikrobiyal kalitesi aynı zamanda gıdalar aracılığıyla bulaşan enfeksiyonlar bakımından da oldukça önemlidir. Virüslerin gıdalarda çok düşük seviyelerde olmaları bile insanlarda çok önemli klinik bulgulara neden olabilir. Bu alanda yeni hastalıkların ortaya çıkması demografiyle, tüketicilerin yaşam tarzıyla, besin maddelerinin çeşitliliğiyle, uluslararası seyahat ve ticaret ile mikroorganizmaların ve virüslerin adaptasyonlarıyla ilişkilidir. Virüsler gıdalarda çoğalma yeteneğine sahip olmamakla beraber, gıdalar virüslerin canlı organizmaya iletilmesinde bir araç görevi görürler. Gıdalarla bulaşan virüsler seçtikleri hedef organlara göre gruplandırmak mümkündür:
Sinir sistemi : Enterovirus (Poliomiyelit), Adenovirus
Solunum Yolları: Coxasackievirus
Karaciğer: Hepatovirus
Sindirim Kanalı: Coronavirus, Enterovirus [2]
Virüslerin gıda bulaşması
Gıda kaynaklı viral enfeksiyonların sayısı son yıllarda artış göstermiştir. Bu enfeksiyonlar çok büyük ekonomik kayıplara da neden olmaktadır. Virüslerin gıdalara bulaşmasında bir çok faktör bulunmaktadır. Genel olarak iki grup altında toplanmıştır.
Primer veya kaynağından bulaşmada gıdaların enfekte personel tarafından hazırlanması, insan veya hayvan dışkılarının gübre olarak kullanılması, içme ve kullanma sularına kanalizasyon sularının karışması, çiğ olarak tüketilecek olan sebze ve meyvelerin kontamine sularla yıkanması, midye ve istiridye gibi deniz kabuklularının kontamine sulardan avlanılması ve gıdaların çiğ veya yetersiz ısı işleminden sonra tüketilmeleri önemli rol oynamaktadır.
Sekonder bulaşma ise daha çok enfekte personelin gıda zincirinde çalıştırılması, gıdaların işleme, muhafaza, depolama gibi tüm basamaklarında çapraz kontaminasyonun olması, yine virüslerle kontamine olan gıdaların çiğ yada yetersiz pişirilmeleri neticesinde olmaktadır. [3]
PEKİ ALINABİLECEK ÖNLEMLER NELER OLMALIDIR?
Virüslerin çoğu donmuş ve soğuk muhafaza koşullarında uzun süre enfektif olma özelliklerini korurlar. Dolayısıyla donmuş gıdaların çiğ olarak tüketilmeleri sonucunda da enfeksiyon gelişebilmektedir. Virüslerin gıdalar bulaşmasını alınabilecek önlemleri şu şekilde sıralayabiliriz
-Gıdalara uygulanan çeşitli işlemler (ısıtma, kurutma, kimyasal maddelerle muamele) virüslerin inaktive olmasında etkili olan yöntemlerdir
-Gıda üretiminde kullanılan pastörizasyon işlemlerine dikkat edilmeli, sıcaklık-süre normlarına uyulmalı.
– İçme ve kullanma suları hijyenik olmalı.
-Harvard Tıp Fakültesi tarafından yayınlanan bir araştırmada, virüs doğru yemek pişirmede ölüyor. Korona virüse (Covid-19) benzer bir virüs olan SARS, özellikle 60 derecede 30 dakikada ölmekte. Bu yüzden doğru yemek pişirme yöntemiyle virüse karşı tedbir almış olunuyor. [1]
– Dünya Sağlık Örgütü’nün ‘pandemi’ yani kıtalararası bir salgın olarak nitelediği koronavirüs nedeniyle insanların dışarıda yemek yemesi ciddi risk barındırabileceğini belirtmekte. [1]
Bireysel olarak alınan tedbirler kitlesel tedbirlere dönüşebilir. Bunun için elimizden gelen her türlü tedbirleri ve olanakları kullanmalıyız. Sağlıkla okumanız dileğiyle.
Emine BOZKURT
KAYNAKLAR
[1] https://www.efsa.europa.eu/en/news/coronavirus-no-evidence-food-source-or-transmission-route
[2] Öküztepe G., Demir D., Gıda Güvenliği ve Virüsler. Turkiye Klinikleri J Food Hyg Technol-Special Topics 2016;2(3):49-55
[3] Keyvan E., Kahraman H., Şen h., Özen Y., Viral Gıda Enfeksiyonlarında Korunma ve Kontrol. Turkiye Klinikleri J Food Hyg Technol-Special Topics 2018;4(1):54-60