Tarımda 100 Serisi 3: 100 Tarım Ekonomisi Yanılgısı (Osman İnan Yazdı)

100 TARIM EKONOMİSİ YANILGISI: OSMAN İNAN YAZDI

Bazı konularda çokça insandan duyduğum, yanlış olduğunu düşündüğüm konuları listeledim. Bazı maddeleri makul düzeyde tartışılabilirim. Bugün bu listeyi yaptım, yarın başka konular aklıma gelir başka bir liste yaparım. Herkesin listesi farklı olacaktır. Benim öncelikli gördüklerim bunlardı. İyi okumalar.

Üretim Yanılgısı;

• ‘’Toprağa ne diksek ne eksek yetişir’’. Hangi ürün için konuşsak üretmek, iklim şartlarının ve toprak yapısının çok iyi bilinmesiyle yapılabilecek, çok büyük emek ve fedakarlık isteyen bir mücadeledir. İşin zorluğunu bilmek, değersizleştirmemek gerekir.
• ‘’Sularsam tutar’’. Sadece sulama imkanlarına güvenmek bir ürün üretmek için yeterli olmayacaktır. İklim ve toprak şartlarından pazarlama imkanlarına kadar düşünülmelidir.
• ‘’Gübre at ne kadar atarsan at ne atarsan at’’. Toprak tahlili yapılmadan atmak doğru olmamaktadır. Bunun yanında fazla gübre kullanımının maliyeti arttırma, çevre kirliliği ve zaman kaybı dışında bir faydası bulunmamaktadır.
• ‘’İlaç atmak her şekilde verimi arttıracaktır’’. İlaç kullanımı gerekli mi, zamanlaması nasıl olmalı ve kullanım miktarı çok iyi ayarlanmalıdır.
• ‘’Kültürel önlemler eski de kaldı, yeni metotlarla her türlü ürünü üretmek mümkün.’’ Kültürel mücadelenin önemi anlaşılmalı, hassas davranılmalıdır.
• ‘’Zararlılara müdahale etmede entegre mücadele yürütmek zaman kaybıdır’’. Biraz uğraştıracaktır ancak hemen kimyasala başvurmanın zararlı etkilerini ve ekstra maliyetlerini hafifletecektir.
• ‘’Benim köyümde ürün yetiştirmeyi bilmiyorlar, köye yerleşsem ben üretsem’. Köylü doğuştan beri memleketinde yaşıyor, çocukluğundan beri çiftçilik yapıyor ancak üretemediği şeklinde kolayca eleştirilebiliyor.
• ‘’Memleketime döneyim, yurtdışında gördüğüm ürünü yetiştireyim’’. Çok kısa mesafede bile çeşit seçiminin verim ve tutup tutmama üzerinde çok etkisi olduğunu bilmek gerekir.
• ‘’Herkes köyüne dönüyor, Bende köye döneyim bir proje yapayım. Devlet destek verir’’. Proje kabulü kolay zannedilmemelidir.
• ‘’Verim hep yükselir’’. Verimin yıldan yıla dalgalı olabileceğini bilmek gerekir. Şu kadar ürün alınacağının garantisini kimse vermemektedir.
• ’Tarım kredisi alayım, başka yerde kullanırım düşüncesi.’’ Kullandırılan krediler sıkı bir denetimden geçmektedir.
• ‘’Tarım projesi alayım, köye ev yapayım düşüncesi.’’ Kullandırılan projeler sıkı bir denetimden geçirilmektedir.
• ‘’Ürün sigortası işe yaramaz düşüncesi.’’ Ürün sigorta sistemi çok gelişmiştir. Zor günde çok faydalı olacaktır.

Hayvansal Üretim Yanılgıları;

• ‘’Hayvanlar Üşür’’. Hayvancılık tesislerinde üşüyen hayvanlar değil daha çok onlara bakmakla görevli personeldir.
• ‘’Hayvancılık işletmesi lüks olmalı’’. Fonksiyonellik önemli olmalı, buna göre işletme tesisi planlaması yapılmalıdır.
• ‘’Sürü projeksiyonunu, hataya yer vermeyen mükemmellik derecesinde planlamak’’. Sürü projeksiyonu yapmak ona göre planlama yapmak önemlidir. Ancak kayıplar ve aksaklıklara projeksiyonda yer verilmelidir.
• ‘’Hayvan refahını dikkate almamak’’. Hayvanın asgari bakım şartları oluşturulmalıdır.
• ‘’Maliyeti kısmak için ilk önce kesif yemi keseyim’’. Kesif yem en büyük maliyetlerden birisi ancak en iyi verimde ancak böyle alınabiliyor. Vazgeçmek çoğu kez kalıcı verim düşüklüğüne üretim kaybına neden olabilecektir.
• ‘’Veteriner son çare’’. Erken müdahale etmek çoğu hastalığın ya da kaybın önüne geçebilir. Veterinere en erken başvurulmalıdır.
• ‘’Bir kümesle zengin olurum’’. Az sayıda tavukla ve işe insan işgücü bulaştırmadan çok para kazanabileceğini düşünmek çok doğru değildir. Tavukçuluk işletmelerinin en büyük problemlerinden birisi eleman bulamamaktır.
• ‘’Arıcılıksa en kolayı 2 kovan koy, maaşı çıkartır’’. Az sayıda kovan ve bitkisel üretimi desteklemeyen bir arıcılık pek kazançlı olmayabilir.
• ‘’Küçükbaş bakmak kolay’’. Tamamen farklı bir üretimdir. Kazanç oranlandığında harcanılan emek hiç aşağıda değildir.
• ‘’Gübre depolanması konusu.’’ Gübrenin tesisten nasıl uzaklaştırılacağı ile ilgili planlama tesis kurulumunda yapılmalıdır. Gübrenin nasıl kullanılabileceği konusu ortaya çıkınca değil, gübre çukuru planlaması ihmal edilmemelidir.

Tüketici Yanılgısı;

• ‘’Şekli bozuk her ürünü organik zannetmek.’’ tersi de söz konusu ‘’Hiç pürüzü olamayan ürünleri sağlıklı zannetmek.’’ İlaç kalıntısı olmayan bir ürün ya da sertifikalandırılmış ürün sağlıklı anlaşılmalıdır.
• ‘’Bir ürünün sağlığını kurtaracağını sanmak.’’ Ona buna iyi geldiği düşünülerek tek ürün tüketmek uzman görüşünden uzaklaşmak sağlıksızdır.
• ‘’TV’deki herkesi her şeyin uzmanı kabul etmek.’’ Herkesin kendi uzmanlık alanında açıklama yapmasıyla sınırlandırılan bir ortam oluşturulmalıdır.
• ‘’Kırsaldan kopmak.’’ Ürünün nasıl üretildiğinden uzaklaştıkça özellikle genç nesiller için kafalar daha çok karışmaktadır.
• ‘’Yerel ürün ayrımı yapmamak.’’ Yerel üreticiye pozitif yaklaşımın olması kişisel bir düşüncemdir. Gıda milliyetçiliği konusu tüketici ve üretici açısında ileri zamanda üzerinde daha çok durulan bir konu olacaktır.
• ‘’Her zaman her ürünü tüketmek istemek.’’ Doğanın kendi dengesinde vaktinde hasat yapılan ürünü tüketmek sağlıklı bulunmaktadır. Yazın yaz, kışın kış ürünü tüketmek tüketiciyi koruyacaktır.
• ‘’Gıda konusunda çocukluktan itibaren eğitim almamış olmak.’’ Gıda eğitiminin ilkokuldan başlanarak kesintisiz verilmesi sağlanmalıdır.
• ‘’Fiyat maliyet analizini sağlıklı yapmamak.’’ Tüketicinin bir parça tarladan haberi olmalı maliyeti az çok bilmelidir.
• ‘’Markette satılan her ürünü güvenilir zannetmek.’’ Etiket okumak alışkanlığı edinmek ve etiketi içeriğini değerlendirebilecek bir bilgiyle okumak çok önemlidir.
• ‘’Fiyat yüksekse çiftçi kazanıyordur’’. Çoğunlukla durumun böyle olmadığını bilmek gerekmektedir.
• ‘’Herkese kadar gıda üretilmemektedir.’’ Dünya’da üretilen gıda herkese fazlasıyla yetecekken, 1 milyarın üzerinde insan açlıkla mücadele etmekte, bir o kadar insanda fazla ve dengesiz beslenme neticesinde obez olmaktadır.
• ‘’Toprak bu, hiç bitmez.’’ Her yıl yanlış uygulamalar sonucu önemli miktarda tarım toprağı yok olmaktadır. İnsanlar bunun aşırı kentleşme gibi durumlarda olduğu gibi günlük menfaatleri bu yönde olduğu için desteklemektedirler.

Çiftçi Yanılgısı;

• ‘’Herkesle konuştum.’’ Genelde her gün gördüğü köy halkından kişilerle konuşmaktadır. Halbuki tarla günleri şeklinde düzenlenen açık alan fuarları üreticinin yerinde gözlem yapmasını sağlayarak dışarıya açılmasını sağlayabilmektedir. Bunun yanında tarım danışmanları çiftçiyi bilgilendirme konusunda çok önemli görevler edinmişlerdir.
• ‘’Tarıma proje yazsam kabul edilmez.’’ Kaynaklar doğru projelere, işletmelere ve bölgelere katkı sağlayacak çalışmalar için kullandırılmayı beklemektedir. İşletmeye nasıl katkı sağlanacağının, devletin kredi ve hibe desteklerden nasıl faydalanılacağının araştırılması gerekmektedir.
• ‘’Traktör yenileme kaygısı.’’ Traktör çok eski ve bakımsız bırakılmamalı ancak çok fazla borçlanarak, sık aralıklı ve fonksiyonu haricinde yenileme yapılmamalıdır.
• ‘’Makine- ekipman yenileme.’’ Çiftçinin el becerisi çok iyi olmalı, tamir onarımı biraz bilmelidir. Bazı köylerde demirci ya da usta bulunmayabilmekte, bakım masraflı olmaktadır.
• ‘’Krediye çok güvenmek.’’ Çiftçi kredileri nispeten daha avantajlı diye üretim planlamasından sapılmamalıdır.
• ‘’Çiftçi dinlemiyor.’’ Çok fazla dinlemektedir ancak çoğu kez ekonomisi ürününe çok bağlıdır, değişiklik için çok sıkı ikna edilmesi gerekmektedir.

Yatırım Yanılgısı;

• ‘’Her yerde her şey olur’’. En büyük yatırım yanılgısıdır. Tarımda bunu çok yapan bulunmaktadır. Özellikle şehirden kaçma planı olan çoğu kişi şehre göre taşınıp, gönlündeki yatırımı da buraya uydurmaya çalışabilmektedir.
• ‘’Benden öncekiler ya da köylü yatırım konusunda bilgisiz’’. Çoğu kişide var olan, ön araştırma yapmayı sınırlandıran bir düşüncedir.
• ‘’Bölgedeki üreticilerle yeterince iletişim kurmamak’’. Bölgeye uyum sağlamış ürünleri kaçırma, keşfedilmiş bilgiden yararlanamamaya neden olmaktadır.
• ‘’Çok para harcarsam ancak çok para kazanırım’’. Optimum işletme büyüklüğü kavramı iyi bilinmelidir.

Tarımsal İstatistikler Yanılgısı;

• ‘’Tarımsal büyüme artmışsa üreticiye yansımıştır’’. İşletmenin ekonomisiyle makro veriler çoğu kez birbirini tutmayabilmektedir.
• ‘’Tarımsal üretim verimi artmışsa, çiftçinin geliri artmıştır’’. Bir diğer değişle yüksek Rekoltenin bir çiftçiye doğrudan yansıması olmayabilmektedir. Çoğu kez az ürün çok hasıla teorisi geçerli olabilmektedir.
• ‘’İstatistikler her şeyi yansıtır’’. Tamamen istatistiklere güvenmek politika yapmak açısından doğru sonuç vermeyecektir. Saha gözlemleri ile birleştirilmiş, doğrulanmış çalışmalar yapılmalıdır.
• ‘’İstatistikler tamamen hatalıdır.’’ Sahadan istatistik toplamak oldukça zahmetli bir çalışmadır. Hem çalışma yapanların çabasını küçümsemek hem bilgi veren bir çalışmayı ihmal etmek olur, hatalıdır.
• ‘’İşletmeler büyürse gelirleri artar, tüketiciye olumlu yansır’’. Büyük işletmelerin her zaman daha az maliyette üretecekleri geçerli bir yaklaşım değildir, küçük aile işletmeleri bugün halen tarımsal üretimin sigortası konumundadırlar.
• ‘’Ülke olarak tarımsal üretimde öndeyiz ya da gerideyiz’’. Çok sayıda istatistiksel gösterge var ve önde ya da geride olmak gibi bir durumun olmadığı gibi bunu sadece tarımsal istatistiklerle anlamak doğru olmamaktadır. Daha çok konu önde olmak gibi değil üretici ve tüketicinin memnun olması, tarımsal yapının sürdürülebilir olması konularında düşünülmelidir.
• ‘’Sadece istatistiklere bakarak üretime yol vermeye çalışmak.’’ Bireyi odak yapmadan ve saha gözlemleri olmadan yapılan bir çalışma doğru sonuç vermeyecektir.

Tarım Ekonomistleri Yanılgıları;

• ‘’Tarım ekonomistleri ekonomi bilgisi alır, üretimle ilgili teknik bilgiye sahip değildir’’. Eğitim sırasında çok sayıda bölümden ders alırlar ve sonrasında teknik bilgi edinecekleri işlerde çalışırlar.
• ‘’Lisans düzeyinde verilen eğitimle tarım ekonomisti olunabilir’’. Diploma sahibi olunur. Emek verilmiş, öğrenmek için çaba harcanmışsa güzel başlangıç yapılmıştır. Ancak eğitim, çalışma hayatıyla pekiştirilmelidir.
• ‘’Tarım ekonomisti masa başı çalışır’’. Sahaya inmeyen bir tarım ekonomistinin işinde verimli olması mümkün değildir.
• ‘’Tarım ekonomistinin çalışma alanı az’’. Halbuki Tarım ekonomisti tarımın olduğu her alanda kendini geliştirme şansı bulabilir.
• ‘’Tarımda iş bulamam.’’ Doğru iş arama teknikleri kullanılmalıdır. Kişisel istek ve mesleki becerilerle ikna edici olunursa iyi bir başlangıç olabilir.
• ‘’Lisansüstü eğitimin özel sektörde karşılığı bulunmamaktadır.’’ Kişi kendisini geliştirmek için lisansüstü eğitim talep etmelidir.
• ‘’Tarım ekonomisi bölümünü okuması ziraat mühendisliği programının diğer bölümlerine göre daha kolaydır’’. Her bölüm tarım konusunun farklı alanına odaklanmaktadır. Tarım ekonomisi bölümü bu alanlardan birisi ve azımsanmayacak bir kısım kişiye göre tarımın merkezindedir.
• ‘’Tarım ekonomisi yüksek lisansı diğer bölümlere göre daha kolaydır’’. Ziraat mühendisi bölümü dışında alanlardan da çoğu kez tercih edilmektedir. Ancak hazırlık eğitimi, ders, seminer hazırlama ve tez yazımı süreçleri oldukça emek istemektedir.
• ‘’Tarım ekonomisi makalesi hazırlamak daha kolaydır’’. Çoğu makale için anket yapımı, kırsalda iletişim bilgisi, çok fazla konuya hakimiyet vb. gerektirmektedir.
• ‘’Tarım ekonomisi bölümlerinde akademisyen yetiştirmeye yönelik eğitim yapılmaktadır’’. Tarım ekonomisi bölümlerinde uygulamalara yönelikte bilgiler veren akademisyen kalitesi gelişmiştir. Eğitim kalitesini geliştirmeye yönelik günden güne büyük çabalar harcanmaktadır.
• ‘’Tarım ekonomisinde uygulama az’’. Mesleğin erken dönemlerinde alınan uygulama tecrübesi tarım ekonomistini mesleğe daha iyi hazırlayacaktır. Eğitim sürecinde çok sayıda üretim tesisine teknik gezi düzenlenmektedir. Uygulama eğitimi hiçbir zaman yeterli görülmemeli, sayısı arttırılmalıdır.
• ‘’Sadece tarım ekonomisi eğitimi görenler tarım ekonomisi alanında çalışmalıdır’’. Tarım ekonomisi sosyoloji, işletme, iktisat ve çok sayıda alandan yaklaşıma açık olmalıdır.

Gelecek Yanılgıları;

• ‘’Tarımı organik üretim kurtaracak’’. Organik üretim çok gerekli, muhakkak organik üretimin arttırılması gereklidir ancak yakın zamanda bütün üreticileri organik üretime yöneltmek mümkün görülmemektedir.
• ‘’Konvansiyonel tarım tamamen hatalıdır’’. Tamamen hatalı olmasından ziyade en azından tahmin edilebilir bir zaman için yerini alabilecek bir uygulama yoktur. Konvensiyonel tarımın eksikliklerini iyileştirecek metotlar geliştirmek gerekmektedir.
• ‘’Çevreye duyarlı üretim mümkün değildir, üretim yapmak demek çevreye zarar vermektir’’. Anadolu meraları örneğinde olduğu gibi çevreye duyarlı üretim yapmak da mümkündür. Bunu öğrenmek, araştırmak gerekmektedir.
• ‘’İlaç kullanmadan tarım yapmak artık mümkün değildir’’. Zehirsiz sofralar girişimi böyle tarım uygulamalarının da yapılabilir olduğunu göstermektedir.
• ‘’Sürdürülebilir tarım hayaldir’’. Yakın bir zamanda insanlardan sürdürülebilir üretimin önemini anlamalıdır.
• ‘’Teknoloji kullanılan üretim maliyetlidir’’. Tarımda teknolojinin kullanımının önemi günden güne artmaktadır. Gerek maliyetler gerek insanın öngöremeyeceği durumlar teknoloji sayesinde çözülebilmektedir. Bir bakımdan teknolojinin tarımda kullanımı zaruri olacaktır.
• ‘’Tarım gençlere göre değildir.’’ Tarım işi fiziksel güç ve dayanıklılık istemektedir. Yaşlanınca vücud güçten düşmektedir. Fiziksel sebepler, teknolojiye yatkınlık, süreklilik vb. pek çok bakımdan tarım işlerinin gençlere aktarılması gerekmektedir.
• ‘’Tarımdan para kazanmak mümkün değildir.’’ Tarım iş alanlarından bir tanesidir. Ekonominin yapısından etkilenebilir. Bugün değilse yarın uygun yer, iyi zaman ve iyi oluşturulmuş koşullarda tarımdan gelir elde etmek mümkündür. Gelecekte tarımın öneminin artacağı bunun bir şekilde üreticiye yansıyacağı bilinmelidir.
• ‘’Çevresel sorunlar konusunda endişeler abartılıdır.’’ Günümüzde çevresel kaynaklar tarihte hiç olmadığı kadar tehdit altındadır.
• ‘’Tarım bitti. Tarım ekonomisi mi kaldı.’’ Tarım ekonomisinin daha çok çalışılmaya ve daha çok insana tarımda yapılabileceklerin duyurulmasına ihtiyaç vardır.

Diğer Devletler Yanılgısı;

• ‘’Diğer devletlerle ilgili varsayıma dayalı bilgi.’’
• ‘’AB’yi homojen bir yapıda zannetmek, bütün üyelerini ileri ve aynı seviyede görmek.’’
• ‘’Her ülkeye özel yapısal özellikler olduğunu ihmal etmek.’’
• ‘’Ürünü üreten ya da ticaretini yapan ülke ayrımını yapamamak.’’
• ‘’Gerçekte bazı ülkelerin sanıldığı kadar ilerde olmaması.’’
• ‘’Ülkelerin çiftçilerini- çiftçileriyle kıyaslayamamak.’’
• ‘’Gelişmişliğin hep devasa yatırımlardan kaynaklandığını zannetmek.’’
• ‘’Denk ülkelerle kıyaslama yapamamak.’’
• ‘’Kendimizi çok ilerde ya da çok geride konumlandırmak.’’
• ‘’Avrupa Birliği (AB)’ ye girince tarım kurtulacak.’’ AB’ye girme çabası; şu an dünyada en ideal düzenin burada kurulmuş olması, politikalarımızın yapılacak işleri buradan örnek alıp rol model belirlemesi, yakın coğrafi konum, AB’deki refah içindeki tüketiciye ürünlerimizi pazarlayabileceğimiz düşüncesi vb. çok sayıda nedene dayanabilmektedir. Ancak önemli olan AB’deki başarılı projeleri, doğru desteklemeleri, işletme yapılarına göre uygulanan destekleri, girdi maliyetlerine yaklaşımları, piyasa düzenini vb. bizde bir türlü oturtulamayan politikaların ülkemize uygulanmasına çalışmak, müzakere sürecinden avantajlı ayrılmak olmalıdır.

Çalışma Hayatı;

• ‘’Özellikle yeni mezunların sonsuza kadar iş bulamayacağım düşüncesi.’’
• ‘’Diğer iş daha önemli düşüncesi.’’
• ‘’En önemli iş benim işim düşüncesi.’’
• ‘’İşyeriyle aşırı bağdaşlaşma.’’
• ‘’Meslekle aşırı bağdaşlaşma.’’
• ‘’Bir firmayla aşırı bağdaşlaşma.’’
• ‘’Bir sektörle aşırı bağdaşlaşma.’’
• ‘’Aynı işyerinde sonsuza kadar çalışacağım düşüncesi.’’
• ‘’Büyük firmalar daha çok maaş veriyor düşüncesi.’’
• ‘’Firmalar çok nitelikli mühendis istiyor, ben başvurmayım düşüncesi.’’
• ‘’35-40-55 yaşlardan sonra iş yapamam endişesi.’’
• ‘’Tarım işi tutmaz, iş kurmak hayal düşüncesi.’’
• ‘’Tarım yatırımlarında sermaye gereksinimi pek az düşüncesi.’’
• ‘’Memuriyet rahat, özel sektör çok çalıştırır düşüncesi, patronluk en rahatı düşüncesi.’’
• ‘’Yeniliğe açık olamamak.’’

Sonuç;

• ‘’…’’ Tarım ekonomisi çok geniş bir çalışma alanıdır. Herkesin bu alanda işi farklıdır, her birey önemli bir işte çalışır ve her bilgi önemlidir. Her tarım ekonomisi mezunun mesleğin gelişmesine katkısı olması, bilgi ve tecrübesini paylaşması önemlidir.

Yük. Zir. Müh. Osman İNAN

osmaninan1985@gmail.com

04.03.2021