Tarımda Politika Yapmanın Zorluğu – Yaşlı Nüfus ve Emeklilik: Osman İnan Yazdı
Tarımda Politika Yapmanın Zorluğu 2 – Yaşlı Nüfus ve Emeklilik
Türkiye’de Durum Nedir?
Türkiye’de 65 yaş üstü çalışan nüfusun %65’i tarımda çalışmaktadır. Bir başka açıdan Çiftçi Kayıt Sistemi (ÇKS)’ye kayıtlı 2,1. milyon tarımda çalışanların yaş ortalaması 55 civarında bulunmaktadır. Bu şekilde bakınca tarımda çalışan nüfusun yaşlı ve emekliliğini elde edememiş olduğu görülmektedir. Oysaki tarımda bilgiyi ve teknolojiyi uygulayabilmek için daha genç yeniliklere uyum sağlayabilecek kişilerle çalışmak gerekmektedir. Bunun yanında tarım işi zor ve ağırdır, yaşlılarımızı tarlada değil, hayatlarının bu en güzel zamanlarında evlerinde, gezerlerken veya okurlarken görmek isteriz.
Tarımda emeklilik nasıl olmaktadır?
Çiftçilik için Bağkur sigortası başlatan kişiler, ilk aşamada 913,80 TL Bağkur primi ödemektedir. Prim borç ödemesini düzenli şekilde gerçekleştiren ve geçmişe dair prim borcu bulunmayan kişilere, %5 oranında indirim yapılacaktır. 5 puanlık Bağkur indiriminin ardından, yapılacak prim ödemesi 781,36 TL’ye düşürülmektedir.
Tarım kapsamında sigortalı olan Bağkur çalışanlarına Ocak ayından itibaren 1.418 TL maaş verilmektedir. 2020 yılında yapılan zam oranı %6,5 değerindedir. Zam miktarı 86 TL olarak hesaplanmıştır.
Bağkur kapsamında sigortalı olan çiftçiler, en az 15 yıllık sigortalı olmak durumundadır. Tarım sigortası üzerinden emekli olmak için 5400 günlük ya da 9000 günlük prim ödemesi yapılmalıdır. Emeklilik için belirlenen yaş haddinin tamamlanması gerekir. Prim ödeme süresine ait, herhangi bir prim borcu bulunmamalıdır.
Türkiye’de emeklilik 65 yaşında elde edilmektedir. Bu yaşa kadar gün sayısı doldurulsa dahi maaş alabilmek için yaşın doldurulması beklenmektedir. Halbuki bir tarım çalışanı için bu yaş oldukça geçtir. İnsanların 50-55 yaşlarından sonra fiziksel güçleri düşmektedir. Fiziksel gücü bu kadar ivme kaybetmişken kadın-erkek yaşlılarımızın tarım işi gibi ağır işlerde çalışmaları uygun durmamaktadır. Tarımda daha çok genç iş gücüne ihtiyaç vardır ve yaşlılardan gençlere işgücü geçişi hızlı bir şekilde sağlanmalıdır.
Avrupa Birliği (AB)’nde Erken Emeklilik Konusunda Neler Yapılmaktadır?
Avrupa Birliği (AB)’nin ortak tarım politikalarında, erken emeklilik sistemine yönelik düzenlemeler ilk olarak Macsharry uygulamalarında yer almıştır. Günümüze yansıyan sistemin ana hatları ise, Macsharry reformlarının devamı niteliğindeki, 1999 yılında yapılan Gündem 2000 belgesinde yer almıştır. Gündem 2000 belgesinde yer alan 1257/1999 sayılı AB Tüzüğü’nde yer alan 10. Maddede tarımsal işgücüne yapılacak olan desteklerin amacı şu şekilde açıklanmaktadır;
- Tarımsal faaliyeti bırakmaya karar veren yaşlı çiftlere gelir sağlamak,
- Ekonomik yönden verimli olabilecek tarım işletmelerinin devamlılığı ve gelişmesini sağlamak amacıyla, yaşlı çiftlerin yerine gençlerin geçmesini teşvik etmek,
- Ekonomik verimlilik açısından yeterli olmayan tarım arazilerinin farklı alanda kullanıma kazandırılması.
Yine aynı tüzüğün 11. Maddesinde ise tarımsal işletmelerin sahipleri hakkında düzenlemeler yer almaktadır. Destek kapsamına girebilmek için, tarımsal faaliyet gösteren işletmesinin devredecek işletme sahibinin belirtilen koşullara uygun olması gerekmektedir. Bunlar;
- Tüm ticari tarımsal faaliyetlerini durdurmalıdır. Ticari bir amacı yoksa tarımsal faaliyetine devam edebilir.
- Sahip olduğu tarımsal işletmeyi devreden en az 55 yaşında olmalıdır ve bu işletmeyi devretmeden önce en az 10 yıl bu alanda faaliyet göstermiş olmalıdır.
Ticari tarımsal üretimden çekilen, belirlenmiş bir süre tarımla uğraşmış kişilere erken emeklilik ayrıcalığı tanınmıştır. Bu kişilere bu kararı verdirebilecek önemli bir emeklilik aylığı verilmektedir.
Sonuç;
Bizden daha önce bazı tarımsal aşamaları geçirmiş ABD, AB veya diğer gelişmiş ülkelerde benzer uygulamaların yapıldığı görülmektedir. Tarımsal üretimde var olan yaşlılarımızın emeklilik haklarından yararlandırmak. İsteyenlerini belirli bir süre önce bazı şartları karşılamaları yoluyla erken emekli etmek tarımda çalışmak isteyen gençlerin önünü açacak tarımsal üretim yapan gençlerin desteklenmesi gibi diğer tarım politikası araçlarıyla beraber kullanılması durumunda tarımda bir atılım sağlayabilecektir. Bu sayede tarımsal üretime bir dinamizm, bir eğitim artışı, teknoloji kullanım artışı gerçekleşecektir. Yaşlılarımızın topraklarını oğullarına, akrabalarına ya da genç çiftçilere bırakmalarıyla çiftçilik yapan gençler arkalarında daha büyük bir güçle hareket edebileceklerdir.
Üretim yapmak isteyen yaşlı kesim yine üretmeye bilgilerini gençlere aktarmaya devam edebilecektir. Sadece üretimi ticari yönde yapmayacaklardır. Kabul edilmiş insana yakışır bir emeklilik ücretiyle sağlık ve huzur içerisinde yaşamaları sağlanmalıdır. Gençlerinse üretime katılmaları kendi işlerini yapmalarının önü açılmalıdır.
Ürün pazarlama bugün internet üzerinden daha kolayca yapılabilir, bu bakımdan pazarlamada; gençlerin eğitim süreleri uzadı akranlarıyla sosyal ortamlarda daha çok vakit geçirdiler, bu bakımdan örgütlenmede; teknoloji ile beraber büyüdüler bu bakımdan tarımda teknoloji kullanmada; eğitim süreleri eskilere göre çok daha fazla bu bakımdan tarımsal yayımda yeniliklere açık olmaya; ve önlerinde örnek alabilecekleri gün görmüş geçirmiş büyüklerinin olması münasebetiyle gençler tecrübeye daha kolay erişebilirler.
Yaşlılarımızın tecrübelerinden yararlanıp, yerinde desteklemelerle genç ve dinamik nüfusumuzun tarımsal iş gücüne kazandırılması tarımsal politikaların en önemli amaçlarından biri olmalıdır. Tarımda erken emekliliğin bütçeye getireceği yük, tarıma getireceği dinamizmin yanında ihmal edilebilir kalacaktır. Bir diğer hususta, bugünkü istatistiklere bakarak, yaşlılar da üretimden çekilse üretim azalacakmış gibi düşünmek doğru değildir. Çok bilgili, dinamik gençlerimiz kendilerine verilen şansı iyi değerlendirerek tarımsal üretimdeki sorunları kapatacaklardır.
Osman İNAN
03.08.2020