Global ve Ulusal Düzeyde Ceviz Üretimi: Osman İnan Yazdı
Global ve Ulusal Düzeyde Ceviz Üretimi
Tarımsal üreticilik özellikle meyvecilik emek yoğun çalışılan özveri isteyen bir iştir. Türkiye’de tarım sektöründe çalışan nüfusun azaldığı, tarımdan eksilen nüfusunda kentlere geldiği görülmektedir. Kentlerde işsizliğin günümüzde büyük bir sorun olduğu görülmektedir, kırsal alanlarda insanlara iş imkanı sağlayabilecek yeni sektörler geliştirebilmek ya da olan sektörleri büyütebilmek, kırsal alanda insanları topraklarında iş sahibi, rahat ve huzurlu yaşatabilmek önemlidir1. Bu bakımdan kırsal alanlarda daha çok katma değer sağlayan meyve üretimi gibi alanlara yönelmek faydalı görülmektedir. Bu yazıda sert kabuklu meyvelerden cevizle ilgili Dünyada ve Türkiye’de üretimi ile gelişmeler, başlıca istatistikler verilerek ekonomik yönüyle incelenmiştir.
Türkiye meyve üretimi içerisinde sert kabuklu meyvelerin üretimi önemli orandadır. 2016 yılında toplam sert kabuklu meyve üretimi 934.750 tondur. Bu üretim içerisinde ceviz üretimi ise 195.000 tondur(%20,86)2. Bunlar göstermektedir ki sert kabuklu meyveler üretiminde cevizin önemli bir yeri vardır. Bunun yanında ceviz üretimi ülkemizde gittikçe artmaktadır. Konu ile ilgili yetiştiricilik anlamında çok sayıda çalışma yapılmaktadır. Araştırmalarda devam etmektedir. Bunun yanında ülkenin farklı bölgelerinde ceviz bahçeleri kurulmaktadır. Tüm bunlarda göstermektedir ki ceviz konusu ileride daha da önemli hale gelecektir.
Dünya’da Üretim Alanı ve Üretim Miktarı
Dünya kabuklu ceviz üretim alanları ve miktarları Çizelge 1.‘de gösterilmiştir. Çizelge 1.’e göre 2010 yılında 959.291 ha olan üretim alanı 2014 yılında % 4 artarak 994.738 ha’a çıkmıştır. 2010 yılında 2.948.535 ton olan üretim alanı 2014 yılında % 17 artarak 3.462.731 tona yükselmiştir.
2014 yılı istatistiklerine göre Dünya’da ceviz üretimi yapan başlıca ülkeler üretim miktarlarına göre sırasıyla Çizelge 2.’de verilmiştir. Çizelge 2.’ye göre Çin 1.602.090 ton üretimle ilk sırada gelmektedir. Çin’i sırasıyla ABD, İran, Türkiye, Meksika ve Ukrayna izlemektedir.
Çizelge 2. Dünya’da Ceviz Üretim Değeri ve Üretim Miktarındaki Gelişmeler (2014)
|
Ülke |
Üretim Miktarı (Ton) |
|
Çin |
1.602.090 |
|
ABD |
467.353 |
|
İran |
419.288 |
|
Türkiye |
191.508 |
|
Meksika |
103.282 |
|
Ukrayna |
103.088 |
|
Şili |
42.923 |
|
Hindistan |
38.600 |
|
Fransa |
34.960 |
|
Romanya |
32.651 |
Kaynak: (www.faostat.fao.org.)
Dünya’da iç ceviz üretim miktarlarıyla ilgili istatistikler Çizelge 3.’de verilmiştir. Çizelge 3.’e göre 2010 yılı ceviz üretim miktarı 551.732 ton iken 2014 yılında % 19 artarak 655.651 tona yükselmiştir.
Çizelge 2. Dünya’da İç Ceviz Üretimi Miktarı (2010-2014)
|
Yıllar |
Üretim Miktarı (Ton) |
İndeks (2010=100) |
|
2010 |
551.732 |
100 |
|
2011 |
532.486 |
97 |
|
2012 |
560.109 |
102 |
|
2013 |
575.367 |
104 |
|
2014 |
655.651 |
119 |
Kaynak: (www.faostat.fao.org.)
Dünya’da 2014 yılı itibariyle başlıca iç ceviz üretimi yapan ülkeler Çizelge 4.’de verilmiştir. Çizelge 4.’e göre ABD 227.207 ton üretimle toplam üretimin %34 ünü alarak 1. sırada yer almaktadır. Onu 212.000 ton üretim ve %32 oran alarak Çin izlemektedir. Onları izleyen ülkeler sırasıyla İran, Ukrayna, Şili, Türkiye, Fransa ve Hindistan’dır.
Çizelge 3. Dünya’da İç Ceviz üretimi Yapan Başlıca Ülkeler (2014)
|
Ülke |
Üretim Miktarı (Ton) |
% |
|
ABD |
227.207 |
34 |
|
Çin |
212.000 |
32 |
|
İran |
39.600 |
6 |
|
Ukrayna |
38.000 |
6 |
|
Şili |
32.500 |
5 |
|
Türkiye |
30.000 |
5 |
|
Fransa |
16.720 |
3 |
|
Hindistan |
15.505 |
2 |
|
Diğer |
44.119 |
7 |
Kaynak: (www.faostat.fao.org.)
Türkiye’de Ceviz Üretim Alanı ve Miktarı
Türkiye’de ceviz üretim alanı Çizelge 5.’de verilmiştir. Çizelge 5.’e göre 2016 yılı itibariyle ceviz üretim alanı 868.528 dekardır. 2011 yılına göre % 85 artış göstermiştir. 2016 yılında dekara verim 225 kg’dır. Üretim miktarı 195.000 tondur. 2011 yılına göre % 6 artış göstermiştir.
Çizelge 4. Türkiye’de Ceviz Üretim Alanı ve Ağaç Sayısındaki Gelişmeler (2011-1016)
|
Yıl |
Toplam Üretim Alanı (da) |
İndeks (2011=100) |
Dekar Başına Verim (kg) |
Toplam Üretim Miktarı (Ton) |
İndeks (2011=100) |
|
2011 |
468.378 |
100 |
391 |
183.240 |
100 |
|
2012 |
552.019 |
118 |
368 |
203.212 |
111 |
|
2013 |
639.015 |
136 |
332 |
212.140 |
116 |
|
2014 |
693.947 |
148 |
260 |
180.807 |
99 |
|
2015 |
718.196 |
153 |
265 |
190.000 |
104 |
|
2016 |
868.528 |
185 |
225 |
195.000 |
106 |
Kaynak: TÜİK (www.tüik.gov.tr)
Türkiye’de ceviz üretim alanı ve miktarındaki gelişmeler Çizelge 6.’da verilmiştir. Çizelge 6.’ya göre Türkiye’de ceviz ağacı sayısı 2016 yılı itibariyle 15.044.000’dır. 2011 yılına göre % 56 artış göstermiştir. Bunların 8.171.000’u meyve veren yaşta, 6.873.000’u meyve vermeyen yaştadır. Dekara düşen ağaç sayısı 17’dir. Ağaç başına ceviz verimi meyve veren yaşta ağaç sayısına bölünerek 24 kg hesaplanmıştır.
Çizelge 5. Türkiye’de Ceviz Üretim Alanı ve Üretim Miktarındaki Gelişmeler (2011-2016)
|
Yıl |
|
Ağaç Sayısı (1000 adet) |
Ceviz Verim Ağaç (kg) |
|||
|
Meyve Veren Ağaç Sayısı |
Meyve Vermeyen Ağaç Sayısı |
Toplam |
İndeks (2011= 100)
|
Dekar Başına Düşen Ağaç Sayısı (adet) |
||
|
2011 |
5.594 |
4.045 |
9.640 |
100 |
20 |
32 |
|
2012 |
5.977 |
4.541 |
10.519 |
109 |
19 |
34 |
|
2013 |
6.526 |
4.878 |
11.404 |
118 |
18 |
33 |
|
2014 |
7.001 |
5.374 |
12.375 |
128 |
18 |
26 |
|
2015 |
7.596 |
5.560 |
13.156 |
136 |
18 |
25 |
|
2016 |
8.171 |
6.873 |
15.044 |
156 |
17 |
24 |
*Kaynak: TÜİK (www.tüik.gov.tr)
Türkiye’de ceviz tüketimi özellikle son yıllarda hızla artmaya başlamıştır. Son yıllarda yapılan çalışmalar diyete cevizin eklenmesinin sağlığa yararlı olduğunu göstermiştir3,4. Kişi başına tüketim miktarı 2-3 kg/yıl civarındadır. Çizelge 7.’de 2010 – 2014 yılları arasında kişi başına ceviz tüketim miktarları verilmiştir. Bu dönem içinde değil ama önceki on yıllar içinde bir artışın olduğu bilinmektedir. Tüketimdeki artışın, döviz fiyatlarının son yıllardaki düşüklüğü nedeniyle ucuz fiyata ithal edilen üretim miktarının artmasına bağlı olabileceği düşünülmektedir. Türkiye’de marketlerde iç ceviz fiyatı kaliteye bağlı olarak 55-80 TL/kg arasında değişirken, semt pazarlarında 35-55 TL/kg arasında değişmektedir5.
Çizelge 6. Türkiye’de Kişi Başına Ceviz Tüketimi (2010 – 2014)
|
Yıllar |
Tüketim Miktarı (kg) |
İndeks (2010=100) |
|
2010 |
2,60 |
100 |
|
2011 |
2,80 |
108 |
|
2012 |
2,90 |
112 |
|
2013 |
2,80 |
108 |
|
2014 |
2,50 |
96 |
*Kaynak: TÜİK (www.tüik.gov.tr)
Dünya’da ve Türkiye’de Ceviz İthalatı ve İhracatı
2013 yılı verilerine göre Çizelge 8.’de de görüldüğü üzere Dünya ceviz ithalatı miktarı 186.566 tondur. Başlıca ceviz ithalatçısı ülkeler ABD, Almanya, Japonya, Kore ve Kanada’dır.
Çizelge 7. Başlıca Ülkeler İtibariyle Dünya İç Ceviz İthalatı (2013)
|
Ülke |
İthalat Miktarı (Ton) |
|
ABD |
20.607 |
|
Almanya |
16.339 |
|
Japonya |
11.870 |
|
Kore Cumhuriyeti |
11.025 |
|
İspanya |
9.735 |
|
Kanada |
8.704 |
|
Fransa |
6.354 |
|
Hollanda |
6.026 |
|
İngiltere |
5.731 |
|
Irak |
4.949 |
|
Avusturya |
4.396 |
|
İran |
4.395 |
|
İtalya |
4.241 |
|
Rusya |
3.668 |
|
İsrail |
3.667 |
|
Çin |
2.947 |
|
Brezilya |
2.864 |
|
Türkiye |
2.251 |
|
Diğer |
56.797 |
|
Toplam |
186.566 |
Kaynak: (www.faostat.fao.org.)
Türkiye ceviz ihracatçısı değil, aksine ithalatçısı bir ülkedir. Son yıllarda kurulan kapama meyve bahçeleri de maalesef dış ticarete yönelik üretim yapmamaktadırlar6. AB önemli bir ceviz ithalatçısıdır. Birlik içerisinde en önemli alım yapan ülke Almanya’dır7.
Dünya’da kabuklu ceviz ihracatı 2009 yılında 169.900 tondur. 2013 yılında %10 artarak, 186.555 tona yükselmiştir.
Çizelge 8. Dünya’da Kabuklu Ceviz İhracatı (2009 – 2013)
|
Yıllar |
İhracat Miktarı (Ton) |
İndeks (2009=100) |
|
2009 |
169.900 |
100 |
|
2010 |
193.254 |
114 |
|
2011 |
180.951 |
107 |
|
2012 |
173.614 |
102 |
|
2013 |
186.555 |
110 |
Kaynak: (www.faostat.fao.org.)
2013 yılı itibariyle Dünya’da ceviz ihracatında başlıca ülkeler Çizelge 5.10.’da verilmiştir. Buna göre ABD 74.537 ton ihracat ve toplam ihracattan aldığı %40 oran ile 1. sırada yer almaktadır. ABD’yi sırasıyla Meksika, Şili ve Ukrayna izlemektedir. Türkiye kabuklu ceviz ihracatında 4.207 ton üretim ve %2 payla 9. sırada yer almaktadır.
Çizelge 9. Dünya Kabuklu Ceviz İhracatında Başlıca Ülkeler (2013)
|
Ülke |
İhracat Miktarı (Ton) |
% |
|
ABD |
74.537 |
40 |
|
Meksika |
19.305 |
10 |
|
Şili |
14.028 |
8 |
|
Ukrayna |
13.729 |
7 |
|
Moldova |
12.186 |
7 |
|
Çin |
7.222 |
4 |
|
Romanya |
7.110 |
4 |
|
Hindistan |
6.809 |
4 |
|
Türkiye |
4.207 |
2 |
|
Diğer |
27.062 |
15 |
Kaynak: (www.faostat.fao.org.)
Cevizin yurtiçi pazarlanmasında üretici birliklerinin çok önemli bir yeri olduğu görülmüştür8. Bazı yörelerde üretici birliklerinin kurulamamış olması ceviz yetiştiriciliğinde önemli bir meseledir. Bunun yanında fiyat istikrarsızlığı ve tanıtım sorunları da vardır9.
Türkiye’de üretilen cevizin çok önemli bir bölümü yurtiçinde tüketilmektedir. Üretimimizin önemli bir bölümü tohumdan yetişmiş ağaçlardan karşılanırken, kalite de yeterli değildir. Üretim alanları hızla artmasına karşın üretim tüketimi karşılayamamaktadır. Üretim, tüketime göre yetersiz kalınca, ithalat kaçınılmaz bir hal almaktadır10.
Osman İnan
osmaninan1985@gmail.com
07.02.2019
1 Gaytancıoğlu O (2009). Türkiye’de ve Dünyada Tarımsal Destekleme Politikası. İstanbul Ticaret Odası. Yayın No:2009-14. İstanbul.
2 TÜİK. Tarımsal İstatistikler.
3 Cesur F (2015). Diyete ceviz ilavesinin kan lipid parametreleri üzerine etkisinin araştırılması. Şifa Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Beslenme Bilimleri Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi. S:74.
4 Hasheminia T (2008). Diyete Ceviz İçi Eklenmesinin Hiperkolesterolemik Çocukların Serum Lipid Düzeylerine Etkisi. Ankara Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Ev Ekonomisi Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi. S:177.
5 http://halfiyatlari.net/ceviz-fiyatlari.
6 Akça Y (2005). Ceviz Yetiştiriciliği. 2.Baskı. Tarım Ve Köy İşleri Bakanlığı Yayın Daire Başkanlığı Matbaası. Ankara.
7 FAO. Agricultural Statistics. Rome (www.fao.org). Erişim Tarihi: 20.04.2017.
8 Kilci M (2015). Tokat ili Niksar ilçesi ceviz üretim ve pazarlama yapısı. Gaziosmanpaşa Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi. S: 111.
9 Bostan T (2012). Bitlis İlinde Ceviz Yetiştiriciliğinin Ekonomisi, Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Yolları Üzerine Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı
10 http://www.disticaret.biz.tr/2016/02/ceviz-ithalatinda-gumruk-vergileri-ne-kadar.html.