Üretme Tüket (Kitap İncelemesi): Osman İnan Yazdı
‘‘ÜRETME TÜKET’’ KİTABI İNCELEMESİ
Türkiye’de tarım gazeteciliğinin duayen ismi Ali Ekber Yıldırım tarafından kaleme alınan ‘’Üretme Tüket İthalat-Siyaset-Rant Kıskacında Tarım’’ kitabının Sia Kitap tarafından Ocak 2020’de ilk baskısı yapıldı. Tarım ekonomisi ve politikalarını anlatan bir kitabın yayınlanmasının üzerinden çok kısa zaman geçmesine rağmen yeni baskılarını yapması ve çokça konuşulması eminim tarım konusunda çalışanları sevindirmiştir. Kitabı değerli yapan konuyu sektörün içinden gelen, kırsal ekonominin artı ve eksilerinin yerinde görmüş, gazeteciliğin muhabirlik, haber müdürlüğü, program danışmanlığı kısımlarında yıllarca çalışmış, bilgi birikim edinmiş, sektörde saygıyla anılan bir öncü kişinin tecrübelerini aktarması olmuştur.
Bu incelemeyi yaptığım www.gidakolik.com sitesi öğrenmeye açık çok sayıda genç arkadaş tarafından takip edilmektedir. İnceleme konusu yapmak için bu kitabı seçmem Ali Ekber Yıldırım gibi meslek liderlerinden bir kişinin tarım konularında edindiği tecrübenin sitenin genç okuyucularına yayılmasına katkı sağlamaktır. On yedi sene önce genç bir tarım ekonomisti iken konuyu öğrenmeye nereden başlayacağımla ilgili aklımda sorular olurdu. Teorik kısımla ilgili şanslı sayılırdım. Namık Kemal Üniversitesi Tarım Ekonomisi Bölümü Tarım Politikaları konusunda teoriyi ve uygulamayı iyi bilen Sayın Doç. Dr. Okan Gaytancıoğlu ve Sayın Dr. Sema Konyalı gibi iki değerli akademisyene sahipti. Ancak daha çok uygulamadaki problemleri ve çözümlerin neler olabileceğini mesleğe en iyi şekilde atılmak için en çabuk şekilde öğrenmek istiyordum. Bu yüzden çokça okumam, araştırmam gerekti. Sitenin okuyucuları arasında o günlerde benim yaşadıklarımı yaşayan genç okurlar için, bu kitap uygulamayla ilgili çokça faydalı olacaktır. Günümüzde tarım politikaları uygulamaları değerlendirilirken doğru ve yanlışlar konusunda sosyal medyada, görsel ve yazılı basında çokça bilgi kirliği yaşanabilmektedir. Kitap, ifade ettiği düşüncelerle herkesçe kolay okunabilir, bilgi dolu ve öğretici hazırlanmış. Ben çok faydalandım, değerli yazarına çok teşekkür ederim. Umarım sizde okuyup tarım ekonomisi ve politikaları konusunda sağlıklı bilgi edinirsiniz.
‘Üretim maliyetlerinin sürekli artması, çiftçinin desteksiz bırakılması ve üretmesem ne kaybederim düşüncesiyle üretimden vazgeçirilmeye sürüklenmesi, bunun getirdiği ülkenin kendine yetememe ithalata muhtaç olma durumu, yine çiftçinin üretimden kopup tüketen olması, ithalat yapılmasının sonucu olarak aslında büyük resimde ithalat yapılan ülkelerin çiftçilerini destekliyor olduğumuz çıkmazına sokulduğumuzun bir eleştirisi yapılmış’
Kitap aşağıda kısaca değindiğim birkaç bölüm halinde hazırlanmış, Türkiye’de tarım konusu en çok konuşulan konular üzerinden somut verilerle açıklanmıştır.
Tarımın Sorunları Bölümünde, Türkiye’de tarımın durumunu ortaya konulmuş, son yıllarda tarımın neden ekonomik verilerde payının küçüldüğü açıklanmış, neden tarımsal üretime ihtiyacımız olduğu, çiftçinin üretimi düşünürken neleri hesaplamak zorunda bırakıldığı, neden çiftçinin desteklenmediği eleştirilmiştir. Çevre konularında; tarım ilaçlarının aşırı kullanımı vurgusu, Türkiye’nin düşünülenin aksine su zengini olmadığı su fakiri olma tehdidi vurgulanmıştır. Buna ilaveten, organik tarım gibi üretiminin özendirilmesi gereken bir konuda neden desteklemelerin azaltıldığı ile ilgili yanlışlar açıklanmıştır.
Tohum Bölümünde, insanlık tarihinde tarımsal üretimin başlangıcı, dünya tohum üretimi ve Türkiye’nin yerine, Türkiye tohum ticaretine, tohum takası uygulamalarına, tohum şirketlerinin sektördeki konumuna açıklamalar yapılmıştır.
Tarım Ürünlerinde Durum Bölümünde, Türkiye’nin buğday, fındık, pamuk, şeker pancarı, zeytin, domates gibi başlıca geçim kapısı görülen ürünlerinde izlediğimiz politikaların eleştirisi yapılmıştır. Meyve-sebze fiyatlarının nasıl düşürülebileceği hal yasası incelemesi yapılarak anlatılmaya çalışılmıştır. Suriye’den getirilen patatesler konusu, çokça gündemde kalan soğan konusu işin teorisiyle açıklanmıştır. Üreticinin bir umut olarak yöneldiği tropikal meyveler konusunda yazarın değerlendirmeleri bulunmaktadır.
Hayvancılık Bölümünde, yapısal sorunlarımız, katma değer üretemediğimiz, üretimde verim düşüklüğü yaşadığımız, sektörün ranta kurban gittiği eleştirisi yapılmış, ıslah konularında yetersiz kalındığının, politika yapıcılarının dürüstlüğünün sorgulandığının, ithalata bağlı olma durumuyla çiftçinin üretimden küstürüldüğünün eleştirisi yapılmıştır. Desteklerin ise sektörü canlandıramadığı vurgulanmıştır. Yazar eleştirilerinden sonra, neler yapılması gerektiğini madde madde sıralamıştır.
İthalat Bölümünde, Atatürk vizyonunun terk edilmesi eleştirisi getirilerek, tarıma dayalı ekonomiden uzaklaştırılmayı, ithalata bu şekilde bağlı olunmasının sert bir şekilde eleştirisi yapılmaktadır.
Yeni Köylüler, Organik Tarım ve GDO Bölümünde, yeni köylülerin ortaya çıktığından ve yeni köylü tipinin tarımla ilişkisinden bahsetmiştir. Organik tarım ve GDO konusu da bu bölümde oldukça ayrıntılı işlenmiştir.
Tarım Politikaları Bölümünde, son dönemde sıkça tartışılmış bir konu milli tarım projesi konusuna eleştirileriler getirilmiştir. Çevre konularında yanlış politikalar vurgulanmıştır. Kitabın çoğu yerinde de vurgulandığı gibi politikaların planlı olması bakan değiştikçe politikaların değişmemesi gerektiği vurgulanmıştır.
Kitabın son sözünde tarımda ithalata bağlı olmamamız üreten ülke olmamız gerekliliği, çok zengin biyoçeşitliliğe sahip bir ülkede yaşadığımız ve bunların değerlendirilmesinin ancak doğru politikalar geliştirilerek sağlanabileceği tekrar tekrar vurgulanarak, ‘‘Zengin toprakların fakir insanları olmayı hak etmiyoruz!’’ ifadesiyle bitirilmiş yazı.
Osman İnan
osmaninan1985@gmail.com
02.03.2020