Kırsalı Anlatan Film ve Belgeseller: Osman İnan Derledi
Kırsal hayatla ilgili kısa bir belgesel ve film listesi yaptım. Listede olmaya çok değerli belgesel ve filmler de var tabi. İzleyerek öğrenenler için iyi seyirler dilerim…
FOOD İNC. – GIDA A.Ş. 2008 ROBERT KENNER ABD yapımı belgesel film. Film, ABD’deki çevreye zarar veren, çalışanlarının haklarına önem vermeyen ve sağlıksız gıda üreten büyük firmaları eleştirmektedir. Gıda, Ltd., 82. Akademi Ödülleri’nde en iyi belgesel film adayıydı. Yayınlandığı dönem çok popülerdi, bilgiler hala güncel, izlenmesini tavsiye ederim.
SAMSARA (2011) ve BARAKA (1992) RON FRİCKLE Aynı yönetmenin iki belgeselidir. Anlatımsız ve yorumsuzdur. Her iki belgeselde de çok iyi görüntüler yakalanmış, ben ikisini ayıramadım. Ancak Samsara daha güncel 25 farklı ülkeden 100’den fazla görüntü var. Türkiye’de çekilen görüntülerde farklı bir güzelliktedir.
UYGUNSUZ GERÇEK 2006 DAVİD GUGGENHEİM ABD yapımı belgesel film. ABD Başkan Yardımcısı Al Gore’un vatandaşları kapsamlı bir slayt gösterisiyle küresel ısınma konusunda eğitmeyi amaçlayan kampanyasından görüntüler içermektedir. Al Gore küresel ısınmaya verilerle çok iyi ortaya koymuş, tavsiye ederim.
KAPİTALİZM: BİR AŞK HİKAYESİ 2009 MİCHAEL MOORE 2009 ABD yapımı bir belgeseldir. Belgesel, 2000’li yılların sonundaki finansal kriz ve toparlanma teşvikine odaklanırken, ABD’deki mevcut ekonomik düzenin ve genel olarak sınırsız kapitalizmin bir iddiasını ortaya koymaktadır. Michael Moore çok önemli bir belgesel yapımcısı çok dikkat çeken belgeselleri var. Diğerlerini de tavsiye ederim.
GAZAP ÜZÜMLERİ 1940 JOHN FORD ABD yapımıdır. dramatik filmdir. Nobel edebiyat ödüllü Amerikalı yazar John Steinbeck’in 1939 yılında yazdığı, kendisine Pulitzer Ödülü’nü getiren aynı adlı romanından senaryosunu Nunnally Johnson’ı uyarlayıp yazdığı filmdir. Kitabı çok iyidir, öncelikle kitabın okunmasını tavsiye ederim. Ama film de iyi bir uyarlama olmuş, diyaloglar ve verilen mesaj çok iyi geçiyor. ABD tarım sisteminin dönüşümü de çok net görülüyor. Büyük şirketlerin sektörü ele geçirmesi çok iyi gösterilmiştir.
YEDİ SAMURAY KANLI PİRİNÇ 1954 AKURA KUROSAWA Haydutların saldırdığı fakir bir köyü korumaya çalışan samurayların hikayesidir. Usta Samurai Kambei’nin cesareti ve fedakarlığına şahit bir grup köylü ondan sürekli olarak haydutlardan köylerini korumasını isterler. Kambei bu isteği herhangi bir çıkarı olmamasına rağmen kabul eder ve ilk olarak kısa süre sonra müridi olan genç samurai Katsushiro’yu, ardından da güç kullanmaya meraklı bir samurai olarak görülen, fakat sonradan bir çiftçinin oğlu olduğu ortaya çıkan Kikuchiyo’yu yanına alır. Takımına dört yeni samurai daha ekleyerek köyü savunmaya girişen Kambei köylüler tarafından heyacanla karşılanır, herkesin sevgisini kazanır; bir süre sonra onlara kendilerini savunmayı öğretmeye başlar. Bu arada haydutlar köyün sınırlarında dolaşmakta ve yeni saldırıları için uygun bir zaman kollamaktadırlar. Yönetmeni hiç bilmeyenler için film çok basit çekilmiş denebilir, ancak Akura Kurosawa bu işi böyle yapıyor, olayları çok basit ifade edebiliyor ve herkese ulaşıyor.
ZÜĞÜRT AĞA 1985 NESLİ ÇÖLGEÇEN Haraptar adlı köyün haşmetli ağası (Şener Şen), her gün yeni bir kan isteyen babası Abdo’yla yaşadığı yörede egemenliğini sürdürürken her şey tersine gelişir. Yanaşmalarının küçük kızıyla gerdeğe giren baba, yaşamını yitirir. Köylüler ağanın ürünlerini çalıp satarlar. Kuraklık nedeniyle topraklarını da baraj yapmak isteyen politikacılara satarak kendini kente atan ağa, burada da tutunamayacaktır. Karısına varıncaya kadar herkesin terk ettiği ağaya sadık kalan yalnızca yanaşmanın kızı Kiraz’dır (Agah Özgüç’ün 100 Filmde Türk Sineması kitabından). Çok etkileyici bir film, bir başyapıttır. Köy yaşamında ilişkileri hicvederek anlatır.
ACI PİRİNÇ – RİSO AMARO – 1949 GİUSEPPE DE SANTİS İtalya’nın 1940’lı yıllarına kadar Mussolini rejimi etkisini göstermişti. O zamana kadar faşist yönetim dokunduğu her yere biz iz bırakıyordu. Bunlardan biri ise dönemin İtalyan sinemasıydı. Film İtalyan yeni gerçekçiliği akımının bütün özelliklerini gösteriyor. Film pirinç tarlalarında çalışan işçilerin hayatından bir kesit aktarmaktadır. Hırsızlık, aşk, cinayet ve ihanet üzerine harika bir filmdir.
YOL 1981 YILMAZ GÜNEY – Yılmaz Güney hapiste yazdığı bu filmde kendi gerçekçi üslubunu korumuştur. Bu filmde de diğer filmlerinde de olduğu gibi olayları yorumlamaktan ziyade olayları yaşayanların ağızından seyirciye izletmiştir. Sürü; bir aşireti, bir ikiliyi, bir sürüyü ve daha birçok şeyi anlatır. Aşiretler arası çatışmalar, kişiler arası hesaplaşmalar, insan-doğa, insan-insan, insan-toplum ilişkileri dramatik bir kuruluşun içine yerleştirilen malzemenin salt bir kısmını oluşturur. Filmin tümü ise temelde ekonomik zorlamalarla çağdışı kalmış bir toplumun, ezilen kişilerin ve doğan çatışmaların çok geniş bir panoramasını sergilemektedir. Filmde kırsal yaşama dair her şeyi bulabilirsiniz. Yılmaz Güney’in en iyi filmidir.
SUSUZ YAZ – METİN ERKSAN – 1963 Ege’nin kurak topraklarındaki köylerden biri. Su sıkıntısı çeken köy halkı, yaşayabilmek için suya, su içinse su kaynaklarını arazisinde bulunduran Osman ve Hasak isimli kardeşlere muhtaçtırlar. Ağabey Hasan her zaman açgözlü ve hırslı olan taraftır. Köylülerin yakarışlarına rağmen bir damla bile su vermeyi kabul etmemektedir. Haliyle işler fazlasıyla değişir. İyi yürekli Osman ise ağabeyinin zıttıdır. Bu genç adam ağabeyinin hırsı ve hataları nedeniyle hapishaneye düşecek, aile yapısı yerle bir olacaktır. İçerisinde barındırdığı kuvvetli siyasi taşlamaları ile politik sinemanın az sayıdaki örneğinden biridir. Türkiye’de uzunca süre gösterimi yasaklanan film Berlin Film Festivali’nde Altın Ayı ödülünü kazanarak olağanüstü bir başarı göstermiştir.
BİR ZAMANLAR ANADOLU’DA 2010 NURİ BİLGE CEYLAN Türk dram filmi. Bir doktor ile cinayet soruşturması yürüten bir savcının 12 saatlik gerilimli hikâyesini konu almaktadır. Böyle bir liste yapıp Nuri Bilge Ceylan filmi koymamak olmazdı. Yönetmen aynı zamanda çok başarılı bir gözlemci Anadolu insanını iyi biliyor, bütün filmlerinde de bunu yansıtıyor. Bütün filmlerini Anadolu insanının daha iyi anlaşılması için tavsiye ederim.
Osman İnan
osmaninan1985@gmail.com