Kırsal Hayat Üzerine Kitap Tavsiyleri: Osman İnan Derledi
KIRSALDA HAYATI ANLATAN BİRKAÇ KİTAP TAVSİYESİ
Siteyi takip eden kesim daha çok genç kitle olmalı; kitap, belgesel ve film tavsiyeleri istiyorlar. Bu yazı profesyonel bir kitap incelemesi değil, sitenin genç okurları için -zaten yaşı kendime yakın olanların okumuş olduklarını düşünüyorum- kitap tavsiyesidir. Belirttiğim gibi, kimilerince zaten bilinen kitaplar ya da yazarlar, Türkiye halkının verdiği değer bu kitapları ve bunların yazarlarının adlarını ölümsüzleştirmiştir. Konunun teknik kısmıyla ilgilenenler ise son paragrafa ve kaynaklara bakabilirler.
İlk olarak şunu belirteyim köy romanı deyince ne kastedilmektedir? Köy romanı tabiriyle köy hayatının, köylünün ve kırsalın anlatıldığı, köy hayatında sağlık, eğitim, gündelik yaşama bakış gibi konuların anlatıldığı romanlar anlaşılabilir.
KARABİBİK – NABİZADE NAZIM 1890’da yayınlanmış gerçekçi köy romanıdır. İlk Türkçe köy romanı olarak kabul edildiği için Türk edebiyatında önemli bir yeri vardır. Eser, roman değil, uzun öykü olarak da değerlendirilebilir. Antalya’nın bir köyünde yaşayan Karabibik adlı köylünün yaşam mücadelesini konu edinir. Kitabın yazıldığı dönem düşünülerek okunursa iyi bir okuma olacağını söyleyebilirim.
Kitaptan bir alıntı… ‘’Derler ki insan her gece rüyasında düşündüğünü görür. Halbuki ben her gece onu düşünerek kendimi kaybettim’
BEREKETLİ TOPRAKLAR ÜZERİNDE – ORHAN KEMAL 1954 tarihli romandır. Romanda, para kazanmak umuduyla köyden ayrılıp şehre göçeden İflahsızın Yusuf, Köse Hasan ve Pehlivan Ali adlı üç arkadaşın başından geçenler anlatılır. Kitap Çukurova’da geçer. Kitabın Orhan Kemal’e ait olduğu söylenen şöyle bir paragraf vardı; “Bu kitap, kendi bilgi ve görgülerim dışında, bir lokma ekmek için kötü iş şartları içinde zehir gibi bir hayatı yaşayanlardan derlenmiş malzemeyle meydana gelmiştir. Yayımlanmadan önce, çeşitli ırgat, usta, usta yardımcısını toplayarak bir gece sabaha kadar okudum onlara. Dinlediler. Pardon, dediler, bu bu kadar olur. Bütün anlattıkların doğru. Eksik bile. Çukurova’nın bereketli topraklarında öyle işler olur ki, aklın durur. Sana anlatsak, bir değil beş roman çıkarırsın…” Ben bunun için okudum, değer…
Kitaptan bir alıntı… ‘Gurbete düşersin sıla çağırır, sılana kavuşursun gurbet el eder’
YILANLARIN ÖCÜ – FAKİR BAYKURT 1954 yılında yazılmıştır. Yazarın köy hayatını anlatan ilk romanıdır. Bu kitap nedeniyle 1959 yılında hakkında soruşturma açılır ve öğretmenlikten uzaklaştırılır. Dil bakımından tamamen köy ağzından yazılmış, karakterler de gerçek hayattaki gibi seçilmiştir. Yazar köy enstitüsü mezunu bir köy öğretmenidir. O dönem köyü en iyi bilenlerden, köydeki küçük hesapları ve siyasetçileri anlatmış. Ben bu kitabını tavsiye ettim, vaktiniz varsa siz hepsini okuyun.
Kitaptan bir alıntı… ‘kimin dost, kimin düşman olduğunu bir gün anlarsınız’
YILKI ATI – ABBAS SAYAR 1970 yılında yayımlanmıştır. Roman 1971 yılında TRT Roman Başarı Ödülü’nü kazanmıştır. Köylülerin birbirlerine ve atlara olan davranışlarını anlatır.
Kitaptan bir alıntı… ‘Hoş bir Nisan sabahıydı yine. Güneş, kepçe kepçe umut dağıtıyordu’
BİZİM KÖY – MAHMUT MAKAL 17 yaşında genç bir öğretmenken kaleme almaya başladığı ‘köy notları’ nı kitap haline getirerek 1950 yılında yayımladığı toplumsal bir anı kitabıdır. Roman defalarca orijinal halde veya bazı eklemelerle Türkçe ve çeşitli dillerde defalarca basılmıştır. Başyapıttır. Prof. Dr. Tahsin Yücel hocanın söylediği gibi 1955’te de 1995’te de bir başyapıttır. Bugünde böyledir. Mahmut Makal’da köy enstitüsü mezunu, yıllarca köy öğretmenliği yapmış, köy edebiyatının öncüsü kabul edilen biridir. Bütün kitapları okunmalıdır.
Kitaptan bir alıntı… ‘Köylü alim değildir ama ariftir’
KÖYLÜLER – TALİP APAYDIN 1991 yılında yazılmıştır. Talip Apaydın, Köy enstitüsü mezunu köyü, köylüyü en iyi bilen insanlardan biridir. Toz Duman İçinde ve Vatan Dediler’den sonra üçlememin sonuncu kitabıdır. Bütün kitaplarının okunmasını tavsiye ederim.
Yazarın sözü… Kitabın tanıtımından… ‘Bu romanlarımı Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin temelinde kemikleri, kanı ve teri bulunan, bugün çoğunun adı bile bilinmeyen o unutulmuş insanların anısına sunuyorum. Onlardan birisiydi benim babam.’ Talip Apaydın
İNCE MEMED – YAŞAR KEMAL 1955 ile 1987 arasında yazdığı ve dört ciltten oluşan roman serisidir. Serinin konusu Cumhuriyet döneminin ilk yıllarında Çukurova’da geçmektedir. Eşkıyalığı anlatıyor. Başyapıttır. Yaşar Kemal dünya çapındaki bir yazarımızdır.
Kitaptan bir alıntı… ‘İnsan evrende gölgesi kadar değil, yüreği kadar yer kaplar’
TENEKE – YAŞAR KEMAL Teneke, Yaşar Kemal’in 1955 tarihli romanı. Çukurova’daki çeltik ağalarına karşı mücadele eden köylünün yanında yer alan idealist kaymakamın trajik öyküsü anlatılmaktadır. Yazarın İnce Memed sonrasındaki ikinci romanıdır. İlk olarak Varlık Yayınları’nda yayımladı. Tiyatro oyununa da gitme şansı bulduğum önemli bir eserdir.
Kitaptan bir alıntı… ‘Birdenbire içinde bir şeyler duydu. Ta yüreğinde… Bir yerleri acıyordu. Neresi ama, hiçbir yeri… Ama acıyordu.’
KÖYÜN KAMBURU – KEMAL TAHİR 1959 tarihli roman. Kitap tanıtımında da denildiği gibi geleneksel düşünme biçimlerine ve inançlara ve köylülüğe farklı bir açıdan ustaca bakıyor.
Kitaptan bir alıntı… ‘Biz ezberimizdekileri hep unuttuk hocam, biz bir Kulluvallahi’yi tamamlamak için ölüm terleri döker olduk. Dün yediğimizi unutmayız da, ‘Neydi hey Allah!’deyip fikre dalmaktayız. Biz fenayız uzun imam, biz günden güne fenaya gitmekteyiz!’
ÇALIKUŞU – REŞAT NURİ GÜNTEKİN 1922’de tefrika edilmeye başlanıp 1923’te kitap olarak yayımlanan, 1937’de büyük değişikliklerle tefrika edilen romanıdır. Bursa’nın Zeyniler köyünde önemli bir kısmı geçiyor. Köy hayatına dair önemli bilgiler veriyor.
Kitaptan bir alıntı… ‘İnsan ruhu ne anlaşılmaz bir muamma?’
SENİN KÖYLERİN – CESARE PAVESE 1941 yılında yayımlandı. Kitap, yazarın tanınmasını sağlamıştır. Dünyadan bir örnek okuma verilecekse Bu CESARE PAVESE olmalıydı. Yazar kırsal romanın önemli isimlerindendir.
Kitaptan bir alıntı… ‘Yangınsa benim kafamın içindeydi’
Yazının girişimde de belirtmeye çalıştım. Amacım köy romancılığını anlatmak değil, okuduğum birkaç romanı tavsiye ettim. Köy edebiyatıyla ilgilenenler için Erkan Irmak hocanın ‘Eski Köye Yeni Roman’ ve Prof. Dr. Ramazan Kaplan Hocanın ‘Cumhuriyet Dönemi Türk Romanında Köy’ isimli çok değerli çalışmalarının okunmasını tavsiye ederim.
Osman İnan
18.09.2019
https://www.turkedebiyati.org/toplumcu-gercekci-koy-romani/
https://prezi.com/xclbcgmz7kia/turk-edebiyatinda-koy-romanlari/