Gıda ve Şeffaflık
Hayatınızda bir kerede olsa eczaneden aldığınız ilacın ne işe yaradığını, yan etkilerini, bileşenlerini vesair bilgileri öğrenmek için ilaç prospektüsuna göz atmışsınızdır. Ancak çoğu zaman yan etkileri dışında pek birşeyi anlayamayıp, doktor vermişse vardır bir bildiği diyerek o ilacı kullanmışızdır. Aslında doğru, sonuçta ilacı bize doktor veriyor dolayısıyla okumasak bile emin ellerde olduğumuzun farkındayız, en azında biz bunu umuyoruz. Aslında Sağlık Bakanlığı, Doktor ve Eczacılar Meslek kuruluşları beraber bu işe el atıp hem halkın anlayabileceği hemde anlatmak istediğinden birşey kaybetmeden daha duru bir dilin nasıl kullanılabileceği üzerine düşünüp bir çare üretmeliler.
Bu yazımız ilaçlarların prospektüsü üzerine değil gıdaların prospektüsü üzerine olacak ve bazı önerilerde bulunacak. Gıdalarda aslında ilaçlar gibi öyle bir kağıt yok. Ancak gıdanın üzerinde veya kutusunda bazı bilgiler mevcut, bunlar üretim ve son kullanma tarihleri, seri numarası, içindekiler ve besin değerlerini içerir. Ancak özellikle içindekiler kısmında durum ilaçlardan pek farklı değil. Tandığım çoğu lisans ve yuksek lisans mezunları bile içindekiler kısmında yazan şeyin ne olduğunu bulmak için Google’dan yardım almak zorunda kalıyor. Ne yazık ki burda bir başka sorunla karşılaşmaktayız, firmalar halk tarafından bilinen bazı içerenleri eğer halk onun latince ismini biliyorsa kırık bir Türkçe’ye çevirerek onun Türkçe ismini yazmakta, yok eğer halk tarafından daha yaygın bilinen ismi Türkçe dilinden bir kelime ise bu sefer yabancı dildeki karşılığı kullanılmakta ve böylece bizi aldatırlar. Bu konuda yapılması gereken şey, Sağlık Bakanlığı, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Meslek kuruluşları ve özel sektörün biraraya gelerek halka en duru şekilde, aldatmadan ve anlamından birşey kaybetmeden nasıl bir dil kullanacaklarına karar vermeliler. Ve bunu denetleyen mekanizmalar (Sağlık Bakanlığı ve Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı olabilir) kurulmalıdır.
Anlaşılır dil önerimizden sonra, birde geçen hafta haberlerde gördüğüm ve gelecek sene itibariyle ABD’de zorunlu hale gelecek kalori belirtme bilgisini önereceğim. Her gıdada istisna olmadan o gıdanın kaç kalori içerdiği belirtilmeli ve doğruluğu denetlenmeli.
Umarım bu kısa yazımızda vermek istediğimiz mesajı verebilmişizdir.