Gıda İntoleransı: Hilal Öztürk Yazdı

Hilal Öztürk gıda mühendisliği bölümünden mezun olup hali hazırda Endüstri Mühendisliği okumaktadır. Hilal Öztürk, gıda mühendisliği eğitimi boyunca daha çok gıda güvenliği, gıdada bulunan mikroorganizmalar ve fito-kimyasalların insan üzerindeki etkileri üzerine araştırmalar ve okumalar yaptı. Öztürk, yine bu konular başta olmak üzere gıdanın çeşitli alanlarıyla ilgili yazılarıyla sitemizde katkıda bulunmaktadır.

Beslenme Gıda Yazarlar

02.03.2020

A⁺

A^-

Gıdalar Hakkında Doğru Bilinen Yanlışlar ve Merak Edilenler 12: Gıda İntoleransı

Bir önceki yazımızda gıda alerjisinden bahsetmiştik. Gıda intoleransı, gıda alerjisi kadar tahrip edici etkilere sahip olmasa da önemli bir konudur.

Gıda intoleransı nedir?

Gıda intoleransı (veya alerjik olmayan gıda aşırı duyarlılığı), bir veya daha fazla vücut organında ve sisteminde semptom üreten gıdalarda bulunan bir gıda, içecek, gıda katkı maddesi veya bileşiğe sıklıkla geciktirilen zararlı bir reaksiyondur [1].

Gıda intoleransı, bağışıklık sistemini içermeyen gıdalara karşı verilen bir tepkidir ve hayatı tehdit eden bir etkiye sahip değildir. Aslında, besindeki bir madde kişinin sindirim sistemi tarafından doğru şekilde sindirilemez veya parçalanamaz ise bu olay, sindirim sistemini tahriş eder ve rahatsız edici bir durumdur [2].

Nedenleri ise; enzim eksikliği, gıdanın içindeki maddenin sindirilememesinden kaynaklı, bağırsak florasının bozulmuş olması, kullanılan ilaçlar ya da daha önce yapılan yanlış diyetler olabilir [2,3].

İki önemli türü vardır;

Gluten İntoleransı (Çölyak hastalılığı):

Çölyak hastalığı, bağırsağın astarına saldıran bağışıklık sisteminin ortaya çıkmasına neden olan glütene bir reaksiyondur.
Bu, bağırsak zarında ağrı, ishal, gaz, şişkinliğe neden olan hasara yol açar. Hasar yeterince kötüleşirse, yetersiz beslenmeye yol açabilir.
Çölyak hastalığı, glutenin diyetten çıkarılmasıyla tedavi edilir.
Buğday, yulaf, arpa ve çavdar gluten içerir. Bu nedenle çölyak hastalığına neden olabilirler.
Glutenin tüketilmemesi durumunda, posa, B vitaminleri ve karbonhidrat alımı yetersiz olacaktır. Bu sebeple, glutensiz undan üretilen makarna ve ekmekler, mısır unu, darı, karabuğday, esmer pirinç, kinoa, teff gibi tahılların tüketilmesi elzemdir.

Laktoz İntoleransı:

Bazı insanların laktaz enzimleri yoktur.
Laktaz enzimi sindirim için laktozu parçalar. Laktaz enzimi olmayan insanlar laktozu sindiremezler. Bunlara laktoz toleranssız insanlar denir.
Laktoz intoleransı belirtileri, laktoz içeren gıdaları yedikten sonra şişkinlik, gaz ve / veya ishaldir.
Laktoz intoleransı olanların semptomları önlemek için laktozlu gıdalardan kaçınmaları gerekir.
Kalsiyum ve protein alımı vücut için önemli olduğundan, bu besin maddelerinin vücuda alınabilmesi için; badem, hindistancevizi ve soya sütü tüketilmesi gerekir.

Genel belirtileri nelerdir?

Gıda intoleransı genellikle bir kişi ilk defa o besini yiyorsa ortaya çıkma eğilimi göstermektedir. İntoleransı etkileyen şey besinin miktarıdır ve belirtileri ise [2];

Mide ağrısı, kasılmaları ve mide de yanma hissi
Bulantı ve kusma
Mide ve bağırsakta gaz, kramp v şişlikler
Baş ağrısı, sinirlilik
Halsizlik ve yorgunluk
İshaldir

Gıda alerjisi ile Gıda intoleransı arasındaki farklar nelerdir?

Gıda alerjisi, bağışıklık sisteminin besinlerde bulunan spesifik bir proteine verdiği yanlış yanıt sonucu oluşur. Besinlere karşı oluşan İmmunoglobin E (IgE) antikorları ya da diğer bağışıklık sistemimizin elemanları (histamin veya triptaz gibi), besin alerjisinin gelişmesinde rol oynamaktadır. Besin alerjisi, vücudu daha çabuk etkiler ve belirtiler daha çabuk ortaya çıkar [4].

Gıda intoleransında ise olay, gıdaların sindirim sistemimiz tarafından sindirilebilmesi için kullanılacak olan enzimlerin yokluğundan kaynaklanır. Burada, bağışıklık sistemimizin bir önemi yoktur (En önemli fark) [4].

Gıda intoleransı ile başa çıkma yöntemleri nelerdir?

Gıda alerjisinde olduğu gibi, gıda intoleransında da bu olaya sebebiyet veren besinler günlük diyetten çıkartılmalı veya eser miktarda tüketilmelidir [5].
Eğer intoleransa sebep olan besin, gerekli ve önemli bir besin ise sağlığımız için, o besinin yerine geçecek başka besinlerin tüketilmesi gerekmektedir [5].

Kaynaklar