14. Etap Kırsal Kalkınma Yatırımlarında Ekonomik Yatırımların Özellikleri: Okan Akın Yazdı
- ETAP KIRSAL KALKINMA YATIRIMLARINDA EKONOMİK YATIRIMLARIN ÖZELLİKLERİ
Kırsal kalkınma yatırımlarında; kırsal alanda gelir düzeyinin yükseltilmesi, tarımsal üretim ve tarıma dayalı sanayi entegrasyonunun sağlanması, tarımsal pazarlama altyapısının geliştirilmesi, geriye dönük izlenebilirliğin sağlanması, gıda güvenilirliğinin güçlendirilmesi, kırsal alanda alternatif gelir kaynaklarının oluşturulması, tarımsal faaliyetler için geliştirilen yeni teknolojilerin üreticiler tarafından kullanımının yaygınlaştırılması, yürütülmekte olan kırsal kalkınma çalışmalarının etkinliklerinin artırılması ve kırsal toplumda yerel kalkınma kapasitesinin oluşturulmasına için yeni teknoloji içeren yatırımların desteklenmesine amaçlanmaktadır. Bu amaçlar doğrultusunda T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından 2020/24 nolu Tebliğ’e ait uygulama esasları 07.12.2020 tarihinde yayınlanmıştır. Programa başvuru süresi ise 07.12.2020 tarihinden itibaren 90 günlük süreyi kapsamaktadır. Program kapsamında uygulamaya konulan yatırım konuları ve proje kodları aşağıda gösterilmiştir.
A-Tarımsal Ürünlerin İşlenmesi, Kurutulması, Dondurulması, Paketlenmesi ve Depolanmasına Yönelik Yatırımların Desteklenmesi
1-Tıbbi ve aromatik bitkilerin işlenmesi, kurutulması, paketlenmesi ve depolanmasına yönelik yatırımlar desteklenmesi (TÜİ-A).
Adaçayı, anason, aslanpençesi, aspir, biberiye, civanperçemi, çakşır, çemen, çörekotu, çöven, dağ çayı, dereotu, haşhaş, kapari/kebere, kekik, kırmızıbiber, kimyon, kişniş, kuşburnu, lavanta gibi bitkilerin işlenmesine yönelik yatırımları kapsamaktadır.
2-Bitkisel ürünlerin işlenmesi, kurutulması, dondurulması, paketlenmesi ve depolanmasına yönelik yatırımlar desteklenmesi (TÜİ-B).
Bu tedbir kapsamında ise kabuk kırılma işlemine tabi tutulmuş sert kabuklu meyveler hariç olmak üzere başka bir yatırım tesisinde ilk işlemesi yapılan mamul ürünün ikincil işlemesine ve paketlenmesine yönelik yatırımları kapsamaktadır. Ancak çay, zeytinyağı, un gibi ürünler başka bir yatırım tesisinde işlenmeden direkt olarak işlemeye alınmalıdır. Bununla birlikte yurtdışında üretimi yapılan (kahve) ürünlerin ise desteklenmemektedir. Zeytinyağında ise 2 fazlı sistemler desteklenmektedir.
3-Hayvansal ürünlerin işlenmesi, kurutulması, dondurulması, paketlenmesi ve depolanmasına yönelik yatırımlar desteklenmesi (TÜİ-C).
3.1-Kırmızı et ve kanatlı eti parçalama ile mamul madde üretim tesislere yönelik yatırımlar
Bu tedbir kapsamında kurulacak veya modernize edilecek tesis kapasitesi en az 0,5 ton, en fazla 10 ton günlük kurulu et işleme kapasitesine sahip olmalıdır. Başvuru sahibinin hâlihazırda sahip olduğu kapasite düşük ise proje ile bu kapasite limitlerine ulaşacağı taahhüt edilmelidir.
3.2- Su ürünlerinin işlenmesi, kurutulması, dondurulması, paketlenmesi ve depolanmasına yönelik yatırımlar
Hamsi, alabalık, levrek ve çipura konusunda balık unu ve yağı, dondurma, tütsüleme ve tuzlama, taze ve soğutulma işlemleri ile marinat yapacak tesisler ile surimi, deniz salyangozu, midye ve kurbağa bacağı gibi ürünleri işleyen ve/veya işleyecek tesisler için proje başvuruları kabul edilmektedir. Tedbir kapsamında inşaat işleri, su ürünlerinin taze, soğuk ve donmuş muhafazası, şoklanması için gerekli makine ve ekipman, kesme, iç organ alma, pul kazıma, yıkama, sınıflandırma, kalibre/boylama, temizleme/ayıklama sistemleri için gerekli makine ve ekipman, işleme amacına (konserveleme, tütsüleme/fümeleme, salamura etme, filetolama) yönelik sistemler için gerekli makine ve ekipman, tartma, ambalajlama, paketleme, vakum paketleme ve etiketleme sistemleri için gerekli makine ve ekipmanın satın alınması desteklenmektedir.
3.3- Büyükbaş ve küçükbaş hayvanların derilerinin işlenmesine yönelik yatırımlar
Proje başvuruları, yüzülmüş ve koruma işlemleri dışında işlem görmemiş (pikle deri ve kromlu deri ürünler hariç) derilerin, tuzlu yaş veya kuru (hava kurusu, tuzlu kuru, don kurusu) ham olarak işlendiği yatırım tesislerini kapsamaktadır. Deri işleme tesisine yönelik proje başvuruları yatırım yerinin organize sanayi bölgesi olması şartıyla değerlendirmeye alınmaktadır.
3.4- Süt ve süt ürünlerine yönelik yatırımlar
- Süt ve süt ürünlerinin işlenmesi, homojenizasyonu, pastörizasyonu, paketlenmesi, soğutulması ve depolanmasına yönelik yatırımlar kapsamında günlük en az 10 ton, en fazla 70 ton kurulu işleme kapasitesine sahip yatırımlar desteklenmektedir. Halihazırda düşük kapasiteyle çalışan işletmeler projenin uygulanması ile günlük en az 10 ton işleme kapasitesine ulaşmayı taahhüt etmelidir.
- Süt toplama tesisleri kapsamında yapılacak yatırımlarda satın alınacak tankların en az 1000 L/gün kapasitede olması, yeni olması, otomatik temizleme sistemine sahip olması, sıcak su kaynağının sağlanması, süt kamyonuna süt transferini sağlamak için entegre olmuş süt pompasına sahip olması gibi şartlar bulunmaktadır.
3.5- Arıcılık ürünlerinin işlenmesine yönelik yatırımlar
Tedbir kapsamında arıcılık ürünlerinin (bal, polen, arı sütü, propolis vb.) işlenmesi paketlenmesi ve depolanmasına yönelik tesislere yapılacak yatırımlar desteklenmektedir.
4- Tarımsal ürünlerin depolanmasına yönelik başvurularda çelik silo ve soğuk hava deposu yapımına yönelik yatırımların desteklenmesi (TÜİ-Ç).
Tedbir kapsamında bağımsız olarak kurulacak çelik silo ve soğuk hava deposu başvuruları hibe desteği kapsamında değerlendirilmektedir. Bu kapsamda kurulacak olan soğuk hava deposu ve çelik silonun yeni kurulum olması şartı bulunmaktadır. Yeni kurulumu yapılacak olan soğuk hava depolarının depolama alanı en az 750 m2 veya depolama hacmi en az 4500 m3 olmalıdır. Tarımsal amaçlı kooperatif başvurularında ise büyüklük şartı aranmamaktadır.
B-Tarımsal Üretime Yönelik Sabit Yatırımların Desteklenmesi
1-Modern seraların desteklenmesi (TÜY-A).
Tarımsal ürünlerin üretilmesine yönelik iklimlendirme, sulama ve gübreleme sistemli, modern yeni seraların kurulumu desteklenmektedir. Yapılacak seralarda yıl boyu üretim planlanmalı ve ışık geçirecek malzemeden imal edilmelidir. Yeni kurulacak seralar en 3 da olarak projelendirilmelidir. Sera kurulumlarında dekar başına topraklı seralarda en fazla 125.000 TL/da, topraksız seralarda en fazla 150.000 TL/da, topraksız, sislemeli, cam seralarda en fazla 175.000 TL/da, topraksız, sislemeli ve su kültürü (Hidroponik) kullanan seralarda örtü malzemesine bakılmaksızın en fazla 200.000 TL/da destek verilmektedir.
2-Büyükbaş hayvan yetiştiriciliğine yönelik tesislerin desteklenmesi (TÜY-B).
2.1-Etçi ve sütçü damızlık (sığır/manda) yetiştiriciliği ve besi amaçlı tesis yatırımları
Projede yer alan tesis, damızlık (süt veya et) sığır için en az 50 baş, damızlık manda yetiştiriciliği (süt mandası) için en az 25 baş kapasiteli olmalıdır. Proje başvurularında; başvuru sahibinin kendisine ait olan veya edineceğini taahhüt edeceği hayvan varlığı proje kapasitesinin %50’sin den az olamamalıdır. Ayrıca yatırımcının uygulayacağı projede 1 büyükbaş hayvan için işletme adına kayıtlı en az 3 dekar ekili yem bitkisi veya bir yem bitkisi üreticisi ile hayvan sayısıyla orantılı olarak yem bitkisi arazisi kira sözleşmesi ibraz edilmelidir. Buna ilaveten yeni yapılacak veya modernize edilecek işletmede hayvan refahı için gerekli yaşam alanları, revir, doğumhane ve gübre çukuru gibi yapılar bulunmalıdır.
2.2- Büyükbaş besi işletmeleri konusunda yapılacak sabit tesis yatırımları
Projede yer alan tesis en az 50 baş kapasiteli olmalıdır. Proje başvurularında; başvuru sahibinin kendisine ait olan veya edineceğini taahhüt edeceği hayvan varlığı proje kapasitesinin %50’sin den az olamamalıdır. Ayrıca yatırımcının uygulayacağı projede 1 büyükbaş hayvan için işletme adına kayıtlı en az 3 dekar ekili yem bitkisi veya bir yem bitkisi üreticisi ile hayvan sayısıyla orantılı olarak yem bitkisi arazisi kira sözleşmesi ibraz edilmelidir. Buna ilaveten yeni yapılacak veya modernize edilecek işletmede hayvan refahı için gerekli yaşam alanları, revir, yem deposu ve gübre çukuru gibi yapılar bulunmalıdır.
3- Küçükbaş hayvan yetiştiriciliğine yönelik tesislerin desteklenmesi (TÜY-C).
Küçükbaş hayvanlar için sabit yatırım projelerindeki et/süt koyunculuğu tesisleri en az 200 baş et/süt koyunu kapasiteli, et/süt keçiciliği tesisleri ise en az 150 baş et /süt keçisi kapasiteli olacak şekilde planlanmalıdır. Koyun ve/veya keçi için sabit yatırım proje başvurularında; başvuru sahibinin kendisine ait olan veya taahhüt edeceği hayvan varlığı proje kapasitesinin %30’un dan az olamaz. Ayrıca 10 küçükbaş hayvan için işletme adına kayıtlı en az 3 dekar ekili yem bitkisi veya bir yem bitkisi üreticisi ile hayvan sayısıyla orantılı olarak imzaladığı sözleşme olmalıdır.
4-Kanatlı yetiştiriciliğine yönelik tesislerin desteklenmesi (TÜY-Ç).
Başvuruda bulunacak tarımsal işletmelerin kapasitesi aşağıdaki kapasite aralığında olmalıdır.
-5.000 – 50.000 broyler (tavuk)/dönem,
-1000 – 8.000 hindi/dönem,
-350 – 3000 kaz/dönem
Kanatlı yetiştiriciliğine yönelik başvurularda mevcut işletmelerin kapasite artırımı içermeyen, üretilmiş ürünün değerlendirilmesi, paketlenmesi amacıyla modernizasyonu başvuruları destek kapsamındadır. Ancak sadece Ağrı, Ardahan, Aksaray, Bingöl, Çorum, Elazığ, Erzincan, Kars, Kırşehir, Muş, Nevşehir, Niğde, Tunceli, Yozgat illerinde hindi ve kaz yetiştiriciliği ile Osmaniye ilinde Broyler yetiştiriciliği konusunda yeni işletmeler destek kapsamında değerlendirilecektir. Osmaniye ili hariç etlik piliç (broyler) yetiştiriciliği projeleri destek kapsamında değildir.
5-Kültür mantarı üretimine yönelik tesislerin desteklenmesi (TÜY-D).
Kültür mantarı üretimine yönelik sabit yatırımlar mantar üretim tesisi ve bu tesisin kapasitesine uygun kompost hazırlama ünitesi ile birlikte projelendirilebileceği gibi sadece mantar üretim tesisi olarak da projelendirilebilir.
6- Büyükbaş ve küçükbaş kesimhanelerine yönelik tesislerin desteklenmesi (TÜY-E).
Tedbir kapsamında sadece teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon başvuruları kabul edilmektedir. Kesimhane kapasitesi günlük en az 30 sığır ve 50 koyun/keçi, en fazla 250 sığır ve 2.000 koyun/ keçi kesim kapasitesine, sadece sığır kesimi yapılıyorsa günlük en az 36, en fazla 500 hayvan kesim kapasitesine, sadece koyun ve keçi kesimi yapılıyorsa günlük en az 290, en fazla 4.000 hayvan kesim kapasitesine sahip olmalıdır.
7-Kanatlı kesimhanelerine yönelik tesislerin desteklenmesi (TÜY-F).
Kanatlı kesimhanelerinin tesis kısmının, saatte en az 1.000 en fazla 5.000 tavuk veya saatte en az 100 en fazla 1.000 hindi ya da kaz kapasitesine ve en az 0,5 en fazla 5 tonluk toplam günlük kurulu parçalama kapasitesine sahip olması gerekmektedir. Tedbir kapsamında sadece yeni tesislerin kurulmasına izin verilmektedir.
C-Yenilenebilir Enerji Kaynakları Kullanımına İlişkin Yatırımlar (YEÜ)
Yenilenebilir enerji olarak jeotermal, biyogaz, güneş ve rüzgâr enerjisi kullanılacak bütün yatırım konularında kurulacak tesisin kapasite raporunda hesaplanan enerji ihtiyacının en az %51’ini en fazla %110’unu karşılayacak şekilde projelendirilmesi halinde hibe desteğinden faydalanabilmektedir.
D- Su Ürünleri Yetiştiriciliği Yapılmasına Yönelik Yatırımlar
Bu tedbir denizlerde istiridye, midye ve alabalık türleri ile iç sularda alabalık türleri, yayın balığı, mersin balığı, sazan, tilapya, karabalık, makro ve mikro algler, midye, karides, kara salyangozu üretimi ve yetiştirilmesi amacıyla yapılan sabit yatırımları kapsamaktadır.
- Denizlerde yetiştiricilik konularında yapılacak proje başvurularında kapalı sistemlerde en az 500 en fazla 1.000 ton/yıl (SÜİ-A) olmalıdır.
- İç sularda yetiştiricilik konularında yapılacak proje başvurularında başvurunda en az 25 en fazla 500 ton kurulu üretim tesis kapasiteleri sahip olmalıdır (SÜİ-B).
E- Hayvansal ve Bitkisel Orijinli Gübre İşlenmesi, Paketlenmesi ve Depolanması
- Hayvansal orijinli gübreler olarak hayvanların dışkıları ile yataklıklarının artıklarından elde edilen gübrelere yönelik yapılacak yatırımlar söz konusudur (HOG-A).
- Bitkisel orijinli gübreler olarak tarımsal amaçlı yetiştirilen bitkilerin kendisinden ya da işlenmesi sonrası elde edilen yan ürünlerinden elde edilen gübrelere yönelik yapılacak yatırımlar söz konusudur (HOG-B).
Hazırlayan: Ziraat Yüksek Mühendisi Okan AKIN
GMS: 0 (506) 567 82 19
Email: okanakin19@gmail.com