Türkiye’de Zeytinde Uygulanan Destekleme Politikaları

Osman İnan
Kendimden kısaca biraz bahsedecek olursam, 2007 yılında Önder Çiftçi Projesinde staj yaptım, aynı yerde Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümünü 2008 yılında bitirip askere gidene kadar kaldım. 2009 ortalarında askerlik bitince Tarım Ekonomisi Bölümünde yüksek lisansa başladım. Aynı zamanda bir makine üretim şirketinde kalite bölümünde çalıştım ve ayrıca ailemin kendi arazilerinde 2011 yılı sonuna kadar tarım işiyle uğraştım. Bu tarihten 2014 yılı sonuna kadar Tarım ve Orman Bakanlığında uzman mühendis olarak çalıştım. AB ülkeleri ve Türkiye’de tarım ve kırsal kalkınmayla ilgili çalışmalar yaptım. Daha sonra 2016 yılı sonuna kadar kendi arazilerimde ceviz ve kavak yetiştiriciliği yaptım. O tarihten sonra kendi danışmanlık şirketimi kurup, gayrimenkul işine başladım. Bu dönemde yüksek lisansımı tamamladım. Tarım Ekonomisi Bölümünde doktora eğitimine başladım. Bunun yanında tarım işlerine devam etmekteyim. 2014 yılı sonundan beri de kamulaştırma, hukuk ve ceza davalarında bilirkişilik yapmaktayım. Tarım Ekonomisi Derneği, Zir. Müh. Odası ve Buğday derneğine üyeyim.

TÜRKİYE’DE ZEYTİN 5: TÜRKİYE’DE ZEYTİNDE UYGULANAN DESTEKLEME POLİTİKALARI

Türkiye’de zeytine doğrudan destekleme yapılmamaktadır. Zeytinyağına kg başına destekleme primi adı altında destek verilmektedir. Zeytinyağı ilk kez 1966 yılında Destekleme Alım kapsamına alınan 24 tarımsal üründen biri olarak, 1986 yılına kadar aralıksız olarak desteklenmiş, 1987-1990 yılları arasında destekleme kapsamından çıkarılmıştır. 1991 yılında yeniden destekleme kapsamına alınan zeytinyağı, 5 Nisan 1994 kararlarıyla birlikte tekrar destekleme kapsamı dışında bırakılmıştır. 

Uygulama zaman zaman yerini Birlik alım fiyatlarına bırakmış, 1998 yılından itibaren de destekleme ödemeleri prim ödemelerine dönüştürülmüştür. Prim ödemeleri ile Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) ve AB Ortak Tarım Politikalarına uyum sağlamak, ekonomiyi kayıt içine alarak vergi gelirlerini arttırmak, tarımsal kayıt ve envanter tutulmasını sağlamak, üretici ve sanayiciyi aynı zamanda koruyup üretimi teşvik etmek ve sanayiye dünya fiyatlarından hammadde sağlamak amaçlanmıştır.

Zeytinyağı üreticilerine, dönemsel olarak değişmekle birlikte “destekleme primi” adı altında doğrudan kg başına yapılan desteklerin tutarları belirlenirken, iç ve dış piyasa fiyatları, üretim maliyetleri, bütçe imkânları göz önünde bulundurulmaktadır.

Çizelge 1.’de Türkiye yıllar itibariyle zeytinyağına ödenen prim miktarları verilmiştir. Buna göre 2017 yılında destekleme prim miktarı 80 kr/kg’dır.

Çizelge 1.Türkiye’de Yıllar İtibariyle Zeytinyağına Ödenen Prim Miktarları

Yıllar Prime Esas Fiyat (Kr/Kg) 
2006 11,0 
2007 20,0 
2008 18,9 
2009 25,0 
2010 30,0 
2011 50,0 
2012 50,0 
2013 60,0 
2014 70,0 
2015 70,0 
2016 70,0 
2017 80,0 

*T. C. Tarım ve Orman Bakanlığı

Zeytin üreticilerine prim desteği yanında 2003 yılından itibaren mazot ve gübre desteği sağlanmaktadır. Türkiye’de zeytin üreticilerinin yararlandıkları mazot desteği ve kimyevi gübre desteği ödemeleri 3 ayda bir yapılmaktadır. Çizelge 2.’de Türkiye’de zeytin üreticilerine yapılan destekler verilmiştir.

Çizelge 2.Türkiye’de Zeytin Üreticilerinin Yararlandıkları Mazot ve Gübre Desteği (TL)

Yıllar  Alan  Gübre Desteği  Mazot Desteği 
Ürün Grupları 2005/ 2006 Azami 500  Sebze, Meyve (ZEYTİN), Süs Bitkileri, Özel Çayır-Mera, Orman envali ürün  1,0  1,5 
Ürün Grupları 2007/ 2008 Azami 500  Sebze, Meyve (ZEYTİN), Süs Bitkileri Özel Çayır-Mera, Orman envali ürün  1,55  1,8 
Ürün Grupları 2008/2009 Azami 500  Hububat, Yem bitkileriBaklagiller,Yumru bitkiler,Sebze,Meyve alanları  3,83  2,93 
dekar Ürün Grupları 2009/2010 Azami 500 dekar  Hububat, Yem bitkileriBaklagiller,Yumru bitkiler,Sebze,Meyve alanları  4,25  3,25 
Ürün Grupları 2010/2011 Azami 500  Hububat, Yem bitkileriBaklagiller,Yumru bitkiler,Sebze,Meyve alanları  4,75  3,75 
Ürün Grupları 2011/2012 Azami 500  Hububat, Yem bitkileriBaklagiller,Yumru bitkiler,Sebze,Meyve alanları  5,00  4,00 
Ürün Grupları 2012/2013 Azami 500  Hububat, Yem bitkileriBaklagiller,Yumru bitkiler,Sebze,Meyve alanları  5,5  4,3 
Ürün Grupları 2013/2014 Azami 500  Hububat, Yem bitkileri, Baklagiller,Yumru bitkiler,Sebze,Meyve alanları  4,6 
Ürün Grupları 2014/2015 Azami 500  Hububat, Yem Bitkileri, Baklagiller, Yumru Bitkiler, Sebze ve Meyve Alanları  6,6  4,85 
Ürün Grupları 2015/2016 Azami 500  Hububat, Yem Bitkileri, Baklagiller, Yumru Bitkiler, Sebze ve Meyve Alanları   11
Ürün Grupları 2016/2017 Azami 500  Hububat, Yem Bitkileri, Baklagiller, Yumru Bitkiler, Sebze ve Meyve Alanları   11
Ürün Grupları 2017/2018 Azami 500  Hububat, Yem Bitkileri, Baklagiller, Yumru Bitkiler, Sebze ve Meyve Alanları  4,00  10,00 

*T.C. Tarım ve Orman bakanlığı

Sertifikalı zeytin fidanı kullanımını arttırarak, sağlıklı fidanlarla en az 10 dekar kapama zeytin bahçe tesisinin yaygınlaştırılması amacıyla, 2006 yılından itibaren zeytin üreticileri desteklenmektedir. Sertifikalı fidan desteklemeleri birim fiyat, alana göre ödeme miktarları aşağıdaki gibidir. Geleneksel zeytin bahçelerinin rehabilitasyonu desteği kapsamında dekar başına 100 lira ödeme yapılmaktadır1.

Çizelge 3.Sertifikalı Zeytin Fidanı Destek Birim Fiyatları (TL/Da)

ÜRÜNLER  2013 (TL/da)  2014 (TL/da)  2015 (TL/da)  2016 (TL/da)  2017 (TL/da) 
Bağ, Zeytin ve Diğer Meyve Fidanları ile Bahçe Tesisi  Sertifikalı 100 Sertifikasız 50  Sertifikalı 100 Sertifikasız 50  Sertifikalı 150 Sertifikasız 50  Sertifikalı 150 Sertifikasız 50  Sertifikalı 280 Standart 100 

*T.C. Tarım ve Orman bakanlığı

2017 yılında yayımlanmış olan Destekleme ödemesinin uygulama esaslarının belirlendiği “Bitkisel Üretimde Biyolojik ve/veya Biyoteknik Mücadele Destekleme Ödemesi Uygulama Tebliği” kapsamında Biyoteknik Mücadele Destekleme Ödemesi olarak zeytine 30 tl/da destekleme ödemesi yapılmaktadır.

Zeytin ve zeytinyağında dış ticaret uygulamaları, Dünya Ticaret Örgütü Tarım Anlaşması çerçevesinde ülkemizce ihracat desteği verilebilecek 44 ürün/ürün grubu içerisinde yer alan zeytinyağı ve sofralık zeytin ihracatında ihracat iadesi ödemesi yapılmaktadır. 

6 Nisan 2012 tarihli ve 28256 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Tarımsal Ürünlerde İhracat İadesi Yardımlarına İlişkin Para-Kredi ve Koordinasyon Kurulu’nun 2012/2 No’lu Tebliği uyarınca; ihraç edilen ürünlerden daha yüksek katma değer sağlanması, ihracatta markalaşmanın teşvik edilmesi ve kutulu ihracatın arttırabilmesi amacıyla, küçük ambalajlarda ve markalı olarak yapılan ihracatlarda daha yüksek oranda ihracat iadesi yapılması kararlaştırılmıştır. 

Sofralık zeytinde; 

-2001.20.05 G.T.İ.P. altında yer alan zeytinler 18 kg’ın (net ağırlık) üzerinde ambalajlarda ihraç edilmeleri halinde mahsup hesabına dahil edilmez. 20.01, 20.04 ve 20.05 G.T.İ.P.’lerinde yer alan zeytin için ihracat iadesi oranı 50 TL/ton, miktar barajı % 55 ve azami ödeme oranı % 2,

– 2001.90.65.00.15,25; 2004.90.30.00.17,27 ve 2005.70.00.00.15,25 G.T.İ.P.’lerinde yer alan ve net ağırlığı 2-5 kg arasında (5 kg dahil) olan ambalajlarda, “tescilli Türk Markaları” ve “Made in Turkey” ibaresi ile ihraç edilen zeytinler için ihracat iadesi miktarı 252 TL/ton, miktar barajı % 55, azami ödeme oranı % 13,

-2001.90.65.00.14,24; 2004.90.30.00.16,26 ve 2005.70.00.00.14,24 G.T.İ.P.’lerinde yer alan ve net ağırlığı 1-2 kg arasında (2 kg dahil) olan ambalajlarda, “tescilli Türk Markaları” ve “Made in Turkey” ibaresi ile ihraç edilen zeytinler için ihracat iadesi miktarı 370 TL/ton, miktar barajı % 55, azami ödeme oranı % 13, 

-2001.90.65.00.13,23; 2004.90.30.00.15,25 ve 2005.70.00.00.13,23 G.T.İ.P.’lerinde yer alan ve net ağırlığı 1 kg’a kadar (1 kg dahil) olan ambalajlarda “tescilli Türk Markaları” ve “Made in Turkey” ibaresi ile ihraç edilen zeytinler için ihracat iadesi miktarı 540 TL/ton, miktar barajı % 55, azami ödeme oranı % 13 olarak uygulanır.

Zeytin sektöründe lisanslı depoculuk uygulamaları da son yıllarda önem kazanmaktadır. Örneğin sektörün önemli üretici birliklerinden Marmara Birlik Lisanslı Depoculuğu Geliştirme Projesi (Tarım Reformu Uygulama Projesi -C/3) kapsamında yapılan desteklerden faydalanarak, ileride oluşturacağı Zeytin ve Zeytinyağı Lisanslı Deposu’na devretmek üzere; 5.000 tonluk zeytinyağı deposu ve 13.000 tonluk sofralık zeytin deposu inşa etmiştir. Marmarabirlik bu depoları ile sektörde önemli bir kapasite oluşturmaktadır2

Osman İnan 

osmaninan1985@gmail.com

02.05.2019

1 GTB (2018). 2017 yılı Zeytin ve Zeytinyağı Sektör Raporu. Nisan 2018.

2 GTB (2016). 2015 yılı Zeytin ve Zeytinyağı Sektör Raporu. Şubat 2016.

YORUMLAR

Bir Cevap Yazın

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.